Meva-sabzavotlarni

53-rasm. Tarvuzni sovitgichli omborlarda saklash



uzokrok saklanadi. Tarvuz mevalari saklab kuyilgan paytda butanish natijasida namini yukotadi va xavo olish va boshka fiziologik-biokimyoviy jarayonlarning davom etib borishi uchun zaxira bulib turgan ozik moddalarini sarflaydi.

Tarvuz kobigining kattikligi uni mexanik shikastla- nishdan saklaydi va uzok muddatga saklanishini ta’min- laydi. Saklanadigan tarvuz pishish davrining boshlangich davrida yigishtirib olinadi. Bunda tarvuz navga xos kat- talikka va urugi navga xos rangga kirganda dumchasi bilan birga uziladi.
Tarvuzni yuklash oldidan vaktincha 0,75 m balandlik- kacha uyib saklash mumkin. Ularni konteyner yoki tagiga tushama va orasiga poxol solib ikki kator kilib terib avtomashinada tashiladi. Tarvuzni pishmasdan yoki pishib utib ketgan paytlarda uzib olish tavsiya kilinmaydi.
Uni chiptaga boglab va turlarga solib osib saklash mumkin. Bunda urtacha kattalikdagi tarvuzlar tanlab olinadi. Tarvuz tara usulida tagiga tushama solingan katak yashiklarga bir kavat terib xam saklanadi. Tarvuz­ni uzok muddat maxsus omborlarda saklash mumkin. Tagiga poxol yoki payraxa solingan stellajlardan xam foy- dalanish mumkin.
Tarvuzlarni saklashda xavo xarorati 5-7 °S va nisbiy namligi 8,0-85% bulishini ta’minlash tavsiya kilina­di. Bunday muxitda tarvuzni uch oygacha va undan kuprok muddat saklash mumkin. Ombordagi tarvuzlarning xolati muntazam ravishda kuzatilib boriladi. Tarvuzni sabzavot va kartoshka bilan birga bir omborda saklash mumkin emas.

• 
  I KOVOKNI SAKLASH
  

Kovokning saklanadigan navlari juda kattik bulib, ular uncha katta bulmay, ogirrok buladi. Saklashning dast­labki davrida unda kraxmal moddasi kup buladi, 2-3 oydan





sung kraxmal eruvchan kand moddalariga aylanadi va nati- jada uning ta’mi va ozikalilik kimmati oshadi.
P
54-расм. Саклашдан олдин офтобда колдирилган ковок мевалари
Ковокни вактинча айвонга тагига сомон ёки бошка тушама тушаб, икки-уч кават килиб жойлаштирилади ва устига со­мон, хас ташлаб куйилади. Узок муддатга сакланадиган к,о-



55-расм. Ковок мевалари


Саклашга яхши пишган, шикастланмаган, касаллик хамда зараркунандалар билан зарарланмаганлари сараланади.


ishgan kovok kattik bulib, navga xos rangga kiradi va meva bandi kurib burishib koladi.

78




vok kuyoshda 5-7 kun koldiriladi.
Kovok tarkibida suv mikdori kup bulganligi sababli, uni saklashda suvning kup yukotilishi sifatining pasayi- shiga olib keladi.
Kovokni saklashda xar bir kator terilgandan sung al- batta somon yoki xas tushalishi uning shikastlanishining ol­dini oladi. Kovok stellajlarda saklanadi, tagiga tushama solib, yassi navlarining meva bandi yukoriga karatib kuyi­ladi. Saklash omborlarida xavoning xarorati 1-14 °S va nisbiy namligi 70% ga yakin bulishi lozim. Kovokni saklash uchun sovuk va sernam xonalardan foydalanish tavsiya kilinmaydi.

• 
  I XULOSA
  

Respublikamizda yetishtirilayotgan meva-sabzavot max- sulotlaridan samarali foydalanish, ularni saklash, kayta ishlash va eksport darajasini yanada oshirish uchun ishlar- ni xalkaro talablarga mos xolda tashkillashtirish xozirgi davr talabidir.
Shu nuktai nazardan kuyidagi xulosalarni keltirish mumkin:

1. 
   Kishlok xujaligi maxsulotlarini saklash va ular­ni eksport kilish bilan shugullanuvchi zamonaviy saklash usullari xakida tushunchaga ega bulishlari kerak;
   
2. 
   Kishlok xujaligi maxsulotlarini saklashga tayyorlash jarayonida xar bitta tadbirning tugri amalga oshirilishi- ni nazoratga olishlari shart;
   
3. 
   Tayyorlanayotgan maxsulotlarning sifatini xalkaro stan- dartlar talablariga moslashtirib, ularning eksport saloxiya- tini oshirishga aloxida e’tibor berish maksadga muvofik.
   

Yukoridagilarni inobatga olgan xolda mamlakatimizda yetishtirilayogan meva-sabzavotlarning isrof bulishining oldini olish va sifatli saklash jarayonlarini tugri tash- kil etish muxim vazifalardan.

• 
  I Foydalanilgan adabiyotlar ruyxati
  

1. 
   Mirziyoyev Sh. “Uzbekiston Respublikasini yanada ri- vojlantirish buyicha Xarakatlar strategiyasi tugrisida”gi Farmon. PF-4947-son - Toshkent, 2017 yil 7 fevral.
   
2. 
   Mirziyoyev Sh. “Uzbekiston Respublikasida meva-sab- zavotchilikni jadal rivojlantirishga doir kushimcha cho- ra-tadbirlar tugrisida”gi Farmon. PF-5388-son - Toshkent, 2018 yil 29 mart.
   
3. 
   Turkiya Respublikasi “Ozik-ovkat va kishlok xujali­gi” vazirligi xamda “Denizbank” xamkorligida tayyorlan- gan “100 ta kitob”dan iborat tuplami.
   
4. 
   Muminjon Isamiddinov. Maxsulotlarni sovukxona- larda saklash. Kullanma. Toshkent, 2013.
   
5. 
   Viktoriya Salin. Sovitish logistikasi global itti- foki (The Global Gold Chain Alliance- GCCA)Texac A&M, 2016- yil xisobat.
   
6. 
   Umidov Sh.E., Teshaboyev I.A., Toshaliyev A.T Kishlok xu­jaligi maxsulotlarini saklashda “Sovuk zanjir tizimi”ni kullashning istikbollari, Toshkent, AKSH xalkaro tarakkiyot agentligi (USAID) tomonidan chop etilgan, 2017. b. 24.
   
7. 
   Buriyev X., Jurayev R., Alimov O. Meva-sabzavotlarni saklash va ularga dastlabki ishlov berish. Toshkent, 2002. 154.-b.
   

Internet saytlari:

1. 
   www.grapage.in
   
2. 
   WWW.iso.com
   
3. 
   www.GlobalGAP.com.