"menejment va iqtisodiyot"

MOTIVATSIYA = S-N  N-V  VALENTLIK 
Adolatlilik  nazariyasi.  Adolatlilik  nazariyasida  odamlar  qilingan  xarajatlar 
evaziga  olgan  mukofotni  sub’yektiv  baholaydilar  yoki  xuddi  shu  ishni  bajargan 
kishi  olgan  mukofot  bilan  taqqoslaydilar deyiladi. SHunday yo`l bilan, boshqalarga 

---

110 
 
nisbatan  kam  to`lanayotgan  xodimlar  mehnat  intensivligini  kamaytiradilar  va 
mukofotni oshirishni  talab etadilar. 
Dj.  Adamsning  «Adolatlilik  nazariyasi»  bo`yicha,  odamlar  xarajatlarga 
nisbatan  adolatli  yoki  adolatsiz  bo`la  turib,  mukofot  tuzilishi  to`g’risidagi 
o`zlarining  ishonchlari  orqali  motivlantiriladi.  Odamlar  turli  xildagi  shaxslar 
o`rtasida  solishtirishlar  uchun  munosabatlarda  bo`ladigan  daromadlar  va 
xarajatlarni  tenglashtirish  uchun  sub’yektiv  hukmni  qo`llash  moyilligiga  ega 
bo`lishadi.  Adolatlilik  nazariyasi  shuni  ta`kidlaydiki,  inson  motivatsiyasiga  uning 
hozirgi  faoliyati  va  natijalariga  bo`lgan  bahosining  adolatliligi  muhim  darajada 
ta`sir  qiladi.  Adolatlilik  hozirgi  baholarning  oldingi  baholar  bilan,  shuningdek, 
boshqa  odamlarning  aynan  shunday  yutuqlariga  bo`lgan  baholari  bilan 
solishtirishdan  kelib  chiqqan  holda  aniqlanadi.  Agarda  odam  shuni  ko`rsaki, 
boshqalarga  bo`lgani  kabi  unga  ham  bir  xil me`yor bilan munosabatda bo`lishsa, u 
o`zini  qoniqtirilganday  his  qiladi  va  faollikni  yuzaga  chiqarishni  boshlaydi. 
Adamsning  fikriga  ko`ra,  har  bir  sub’yekt  doimo  fikran  quyidagi  munosabatni 
baholab turadi:   
 
 
Agar  mana  shunday  baholashlar  va  solishtirishlar  natijasida  buzilishlar  yo`q, 
deb  xulosa  qilinsa,  inson  faol  ishlashni  davom  ettiradi.  Agarda  buzilishlar 
fahmlansa,  u  «adolatlilikni  tiklash»ni  boshlaydi:  ish  haqining  oshirilishini,  ish 
sharoitlarining 
yaxshilanishini,  xizmat  bo`yicha  ko`tarilishini  talab  qiladi, 
unumdorlikni  yoki  ish  sifatini  pasaytiradi  yoki  boshqa  biror  tashkilotga  ko`chib 
o`tadi.  Biroq,  agar  odamlar  bilishsaki,  ularga  yuqoriroq  mukofot  berilyapti,  ular 
qattiqrok ishlash  uchun motivlantirilishlari  mumkin.