Menejment psixologiyasi

Psixolog Xoffman tadqiqotlariga ko’ra guruhiy qarorlar qabul qilishga guruhning tarkibi ta`sir qilishi mumkinligini isbot qilgan. Uning fikricha, yaxshi, sifatli, ijobiy fikrlar va qarorlar guruh tarkibi har hil tarkibga ega bo’lgan sharoitlarda uning tarkibi bir hil bo’lgandan ancha ko’p va sifatli bo’ladi. Gomogen guruhlarda (masalan: saviyasi bir hil bo’lgan jamoa xo’jaligi boshliqlar, raislar) qarorlar qabul qilish jarayonida konfliktlarning kam bo’lishi va tezda qabul qilinishi aniqlangan. Qaror qabul qilish jarayoni psixologik jihatdan tavakkalchilikka asoslanishi ham aniqlangan. Tavakkalchilik darajasi guruh sharoitida individual sharoitdan ancha past bo’ladi. Bu qaror mohiyatan ijtimoiy harakterga ega bo’ladi. Uning to’g’ri, foydali va natijali bo’lishida rahbarning umumiy va psixologik tayyorgarligi yordam beradi. Har bir tashkilot faoliyatining samaradorligi, ishining yaxshiligi guruh va jamoadagi ijtimoiy, ma`naviy va psixologik muhitlar bilan bog’liq.
Ijtimoiy psixologik muhit deganda, biz o’nta guruh a`zolarining fikrlari, hissiyotlari, dunyoqarashi, ustanovkalar va o’zaro munosabatlaridan iborat bo’lgan emotsional - intellektual holatini tushunamiz.
Bu o’rinda asosiy omil - a`zolarning o’zaro munosabatlaridir. Munosabatlar shaxsni yoqtirishi yoki yoqtirmaslikka asoslangan insoniy emotsional holatlar asosida vujudga kelib muayyan hissiyotni shakllantiradi. Guruhdagi o’zaro munosabatlar ish yuzasidan faoliyat maqsadlari vazifalari, vositalari va sharoitlari ular shaxsining individualligi ta`siri asosida vujudga keladi. Professional kasbiy faoliyatdagi vujudga kelgan munosabatlar boshqa faoliyatlardan ustuvor bo’ladi. Boshqarish psixologiyasida shunday psixologik muhitni eksperimental tarzda o’rganishga katta e`tibor beriladi. Bu sohadagi eng ko’p qo’llanadigan vositalardan biri sotsiometriya hisoblanadi. Uning asoschisi Amerikalik olim Jon Moreno hisoblanadi. Sotsiometriya so’zi (lotincha “ jamiyat”, va “-o’lchayman” degan so’zlardan tashkil topgan) guruhdagi shaxslararo munosabatlarni o’lchashga qaratilgan usuldir. Nazariy sotsiometriya uning muallifining fikricha, jamiyatdagi barcha nizolar, muammolarni echishning usullaridan biri - insonlar o’rtasidagi munosabatlarni va shunga ko’ra jamiyatdagi o’zgarishlarni amalga oshirish kerak degan g’oyaga asoslanadi. Amalda esa har bir tashkilot, jamoalarda so’rovlar o’tkaziladi va uning natijalari tashkiliy jarayonlarda inobatga olinadi. Aslini olganda sotsiometrik usul - tashkilot, jamoa faoliyatidagi munosabatlarda demokratik tizimni hayotga tatbiq etuvchi vositadir.
Ijtimoiy psixologiya fani katta guruhlarni ham o’rganadi. Katta guruh, jamoalar uyushgan yoki uyushmagan bo’lishi mumkin. Bu guruhlar psixologiyada oz o’rganilgan. Bu sohani millatlar psixologiyasi, etnopsixologiya fani ko’proq o’rganadi.