Меҳнат ҳуқуқининг предмети одамларнинг моддий

участкасида берилишини ташкил қилишга мажбурдир ва ходимлар ортиқча чиқимдор
бўлмасликлари лозим.Узоқ хизматсафарида,малакаоширишдабўлган ходимларнингиш
ҳақлариуларишлабтурганҳудудгаишберувчитомониданўзҳисобиданжўнатишхаражатлари
қоплангани ҳолдапочтаорқали жўнатилиши керак.Меҳнатҳақидан ушлабқолиш меҳнат

---

қонунчлигигакўрачекланганвабучекловходимнингваунингоитлааъзоларинингмоддий
манфаатларинеи кафолатлашга,улар оғир моддий шаролйитга тушиб қолишлаврига йўл
қўймасликкақаратилади.
Иш ҳақиниҳаргалтўлаш вақтидаушлабқолинадигансумманингумумиймиқдориходимга
тегишлибўлганмеҳнатҳақинингэлликфоизиданортибкетмаслигилозим.Иш ҳақитўлаш
биланбоғлиқбўлганмеҳнатнизолариюзасидануларниҳалэтиш вачиқарилганқарорлари
жросинитаъминлаш бўйичаўзигахосқоидаларбелгиланган.Иш берувчиўзинингхоҳишига
кўраходим талабқилаётган суммани тўлиқ қоплашгаҳақли вабундаҳечқандай муддат
назарда тутилмаган.Масалан,қонунда иш ҳақини ундириш юзасидан бир йиллик муддат
белгиланганиҳолдаиш берувчиўзилозимтопсаолинмасданқолибкетганўтганбирнечайил
учунҳам иш ҳақиданқарздорликниқоплаши,муддатиданқатъиназарбирнечайил(
ҳатто
беш–олтийил)давомидафойдаланмагантаътилвақтучункомпенсациятўлаши)ваҳоказо.
35.Kafol
at
l
it
o`
l
ovl
arvakompensat
si
yat
o`
l
ovl
ar
it
ushunchasi
.
Ходимлар қонун ҳужжатларида назарда тутилган ҳолларда ўз хизмат вазифаларини
бажариш ўрнига иш берувчи томонидан,тегишли ҳолларда эса ваколатли давлатёки
жамоаторганларитомониданбошқавазифаларнибажаришгажалбэтилганларитақдирда
уларнингвазифа(
лавозим)
ларҳамдаиш ҳақларисақланибқолишиқонунбиланолдиндан
кафолатланади.Иш ҳақивавазифасисақланибқолишиҳақидагиқонунталабларибарча
турдагиишберувчиларучунмажбурийкучгаэгадир.Компенсациятўловларидегандаходим
томонидан ўз хизмат вазифаларини бажариши билан боғлиқ равишда ўз ҳисобидан
қилинганхаражатларнииш берувчитўлиққоплабберишиназардатутилади.Компенсация
тўловларибериш тартиб-
қоидаларивашартлариқонунбиланбелгилабқўйилганбўлиб,бу
қоидалар корхонанинглокал меъёрий ҳужжатларида қонундагидан ходим учун афзал
тарздааниқлаштирибқўйилишимумкин.Меҳнатқонунчилигидаходимучункафолатлива
компенсациятўловлариберилишининазардатутилганлигиходимваунингоилааъзолари
моддийманфаатлариҳимояқилинишга,уларнингтурмуш даражасипасайибкетишигайўл
қўймасликкаҳамдаижтимоиймеҳнатмуносабатларичоғидаижтимоийадолатниқарор
топтиришгақаратилганинсонпарвартадбирданиборатдир.
Юқоридақайдэтилганидек,кафолатлитўловлардегандаходимўзхизматвазифаларидан
бошқаишларнибажаришгақонунҳужжат-304ларигамувофиқ жалбэтилганидаунинг
ўртача иш ҳақини сақланиб қолишидан иборатдир.Меҳнаткодекси ва тегишли қонун
ҳужжатларигакўраходимнингўзвазифасиданвақтинчаозодэтилиб,бошқавазифаларни
бажаришивабувақтучунунингўртасидаишҳақисақланибқолишасосларитурличабўлиб,
уларқуйидагичатаснифланишимумкин:1)Давлатёкижамоатвазифаларинибажараётган
вақтидабериладиганкафолатлар;2)Иш берувчивамеҳнатжамоасиманфаатларигадоир
вазифаларнибажариш вақтидабериладиганкафолатлар;3)
Жамиятманфаатларигадоир
ҳаракатларқилгандабериладиганкафолатлар.
Компенсациятўловларидегандаходимтомониданкорхонаманфаатларийўлидақилинган
моддийсарф-
харажатларниишберувчитомониданқопланишитушуниладивабутўловнинг

---