Меҳнат ҳуқуқининг предмети одамларнинг моддий

---

1.Mehnathuquqipredmet
ivat
ushunchasi
.
Меҳнат ҳуқуқининг предмети одамларнинг моддий-
турмуш ша-
роитлари, интилишлари,
эҳтиёжларибиланбевоситабоғлиқбўлгансоциалмуносабатлартизимисифатидатасаввур
қилинишилозим.
ЎзбекистонРеспубликасиКонституциясининг37-
моддасидаэълонқилинган“Ҳарбиршахснинг
меҳнатқилиш,эркинкасбтанлаш ҳуқуқигаэга”эканлигитўғрисидагинормафуқароларнинг
турлишакллардагимеҳнатқилишгабўлганҳуқуқлариниўзидаифодалайдивабуҳуқуқ:
а)Ишберувчигаишгаёлланишвамеҳнатшартномаситузиш;
б)Давлатхизматигакириш(
мудофааваҳуқуқнимуҳофазақилишорганларигаконтракасосида
ҳарбийхизматчимақомида)
;
в)Тадбиркорликбиланшуғулланиш (
юридикшахстаъсисэтганҳолдаёкияккатадбиркор
мақомида)
;
г)Эркинкасббиланшуғулланиш (
ижодийишларбиланшуғул-
ланиш,нотижоратташкилотлари
фаолиятидабеғаразмеҳнатқилиш;
е)Ўзини-
ўзиишбилантаъминлаш(
томорқасидадеҳқонхўжа-
лигитузганёкитузмаганҳолда)
;
ж)Қонунҳужжатларигазидкелмайдиганбошқашакллардаамалгаоширилишимумкин.
Меҳнатҳуқуқифанифақатишберувчигамеҳнатшартномаситузишорқалиишгаёлланадиган,
“ходим” мақомига эга бўлган фуқа-
роларнинг иш берувчилар билан бўладиган ўзаро
муносабатларинитартибгасолади.
Mеҳнатҳуқуқинингпредметибўлибфуқароларнингиш берувчигаишгаёлланишивамеҳнат
шартномасигакўрамеҳнатфаолиятиниамалгаоширишичоғидавужудгакеладиганижтимоий-
ҳуқуқий муносабатлар саналади. Шунингдек,меҳнат ҳуқуқларини амалга оширилиши,
меҳнатни ташкил этилиши билан боғлиқ равиш-
да иш берувчинингходимлар вакиллик
органлари билан юз беради-
ган муносабатлар ҳам меҳнат ҳуқуқи предмети саналувчи
ижтимоий муносабатлардан ҳисобланади.
(
Меҳнат ҳуқуқининг предмети бўлиб унинг
воситасидатартибгасолинадиганижтимоиймуносабатлардоирасисаналadi
)
Меҳнатҳуқуқипредметижумласигакирувчимуносабатларбошқатурдагишунгаўхшаш бўлган
муносабатларданмеҳнатшартномаситузганходимишберувчиганафақатўзкасбийвамеҳнат
салоҳиятини,балкиэркинлигинингмуайянқисминиҳамўтказишилозимбўлади.
Ҳарбий хизмат соҳасида ҳам шунга ўхшаш қоидалар ўрнатилган бўлса-
да,аммо,ҳарбий
хизматчиўзбошлиқларигамаъмурийбўй-
сунишдабўладивауларнингҳаттоноқонунийбуйруқ
ва фармойиш-
ларини ҳам бажариши керак бўлади (
кейинчалик бу ҳақда юқори туруви
бошлиққашикоятқилиш ҳуқуқибилан)
.Шусабаблиҳарбийхизматчинингҳарбийхизмати
меҳнатмуносабатларибўлмасдан,хизматниўташчоғидагимаъмуриймуносабатданиборатдир.

---

2.Mehnathuquqi
ni
ngt
amoyi
l
l
ar
i
.Mehnathuquqisohasit
i
zi
mi
.
Mehnathuquqit
amoyi
l
l
ari
:
Меҳнат ҳуқуқининг принциплари, энг аввало уларнинг амал қилиш доирасига кўра
таснифланиши мумкин.Бунда айрим етакчи ғоялар миллий ҳуқуқ тизимимизнингбарча
тармоқларигаёхудбирнечатурдоштармоқларгаёкибўлмасафақатмеҳнатҳуқуқисоҳаси-
нинг
ўзигагинатааллуқлиэканлигигатаянибишкўрилади.Шунгакўраулар:
1.Умумҳуқуқийпринциплар;
2.Тармоқлараропринциплар;
3.Меҳнатҳуқуқинингтармоқпринципларигаажратилишимумкин.