Melioratsiya sohasidagi tadbirlarning loyihalarini, shuning

`6.Mexanik ta’mirlash ustaxonasi va ixtisoslashgan ko’chma xizmat ko’rstaish vositalarining yuklanish grafigini qurish
Ishni bajarish bo’yicha umumiy talablarda keltirilgandek barcha grafik chizmalar A4 formatida rasmiylashtiriladi. Unga ko’ra u ikkiga bo’linib yarmida MTU ni ish bilan ta’minlanishi va 2 chi yarmida ko’chma texnik xizmat ko’rsatish vositalarini ish bilan ta’minlanishi ko’rsatiladi.
MTU ni ish bilan ta’minlanishi to’rt ish turi uchun quriladi: barcha mashinalarga texnik xizmat ko’rsatish; ekskаvаtоrlarni joriy ta’mirlash; avtomobil va traktor asosidagi mashinalarni joriy ta’mirlash; qo’shimcha ishlar. Abtsissa o’qiga yil choraklarining raqami, ordinata o’qiga esа har bir turdagi ishlarni bajarish uchun kerak bo’ladigan ishchilar soni ko’rsatiladi.
Yuklanish tasvirini chizishdan oldin uning ko’rsatkichlari maxsus shakl asosida hisoblab olinadi (6.2-shakl). Ish turlari bo’yicha chorakdagi ish xajmi quyidagi jadvalda keltirilgan foiz qiymatlari asosida taqsimlanadi (6.2-jadval).
6.1-jadval. Ta’mirlash xizmat ko’rsatish ob’ektlari bo’yicha ishlar taqsimotining taqribiy me’yori

№	Ish turlari	Umumiy hajm, %	Jumladan ob’еktlar bo’yicha, %
			MTU	KTXKA	KTU	Ixtisoslashgan ta’mirlash korxonasi
1	Murakkab mashinalarni kapital ta’mirlash	46447	-	-	-	46447
2	Barcha mashinalarni joriy ta’mirlash va 3 – TXK	46447	34370	-	5573	6502
3	Mavsumiy texnik xizmat ko’rsatish	46447	4644	41802	-	-
4	Texnik xizmat ko’rsa-tish, shu jumladan:
	- g’ildirakli o’ziyurar mashinalarga 1–TXK va 2 – TXK	46447	4644	41802	-	-
	- zanjirli o’ziyurar mashinalarga 1–TXK va 2-TXK	46447	2322	44124	-	-
	-qo’shimcha ishlar

6.2-shakldagi yil choraklaridagi ish xajmi mashina guruhlari va rusumlari bo’yicha kvartallar bo’yicha ish turlari guruhiga mansublarini tanlab olish orqali aniqlanadi. Ish xajmi bo’yicha chorakdagi ishlab chiqarish ishchilari soni quyidagi bog’liqlikdan aniqlanadi:
, (6.1)
bu yеrda: P_ij– chi guruhdagi ishni j – chorakda bajarish uchun kerak bo’ladigan ishga keluvchi ishchilar soni;
T_ij – chi guruhdagi ishni j – chorakdagi ish xajmi, kishi-soat;
F_j – j – yil choragidagi ishchilarning me’yoriy vaqt fondi, soat;
K – me’yoriy ish xajmini bajarishni rejalashtiruvchi koeffitsiеnt, K=1,05...1,15.
Ishlab chiqarish ishchilarining yil choraklari bo’yicha me’yoriy vaqt fondlari qiymati quyidagi bоg’liqlikdan aniqlanadi:
, (6.2)
bu yеrda: d_k, d_d va d_b – rеjalashtirilayotgan davrda kalеndar, dam оlish va bayram kunlari sоni, kun;
t – ish smеnasi davоmiyligi, sоat
6.2-shakl
6.3-jadval.MTU da Ish turlari bo’yicha ish xajmi taqsimotining foiz qiymatlari

№	Ishning nomi	Yil choragidagi ish xajmi, kishi-soat	Ishchilar	Chizmadagi bo’lak uzunligi, mm
			soni
I - chorak ( F1=__508___ soat; L1= _____ mm)
1.	Mashinalarga TXK	1975	4
2.	Ekskаvаtоrlarni joriy ta’mirlash	4652	8
3.	Traktor va avtomobil bazasidagi mashinalarni joriy ta’mirlash	2289	4
4.	Qo’shimcha ishlar	3349	6
	Jami	12265	22
II - chorak ( F2=___533__ soat; L2= _____ mm)
1.	Mashinalarga TXK	2351	4
2.	Ekskаvаtоrlarni joriy ta’mirlash	5815	10
3.	Traktor va avtomobil bazasidagi mashinalarni joriy ta’mirlash	2452	4
4.	Qo’shimcha ishlar	4186	7
	Jami	14804	25
III - chorak ( F3=___525__ soat L3= _____ mm)
1.	Mashinalarga TXK	2369	4
2.	Ekskаvаtоrlarni joriy ta’mirlash	6978	12
3.	Traktor va avtomobil bazasidagi mashinalarni joriy ta’mirlash	1352	2
4.	Qo’shimcha ishlar	5024	9
	Jami	15723	27
IV-chorak ( F4=__533___ soat; L4= _____ mm)
1.	Mashinalarga TXK	2330	54
2.	Ekskаvаtоrlarni joriy ta’mirlash	5815	10
3.	Traktor va avtomobil bazasidagi mashinalarni joriy ta’mirlash	2379	4
4.	Qo’shimcha ishlar	4186	7
	Jami	14710	25
	Hammasi	57502	99

Ish turlari nomlanishi	Umumiy ish xajmidan foiz xisobida
	TXK va ta’mirlash	Qo’shimcha ishlar
Texnik xizmat ko’rsatish	491	-
Ekskаvаtоrlarni joriy ta’mirlash	11188	-
Avtomobil va traktor asosidagi mashinalarni joriy ta’mirlash	3795	-
Qo’shimcha ishlar		1674

Kurs loyihasining chizma qismini chizish vaqtida varaqdan to’liq foydalanish uchun yil choragining vaqt jamg’armasi uchun (μ_v, s/mm) va ishchilar soni uchun masshtab koeffitsiеnti (μ_u, kishi/mm) qabul qilinadi. Vaqt jamg’armasi va ishchilar soni uchun kerak bo’ladigan bo’lak uzunligi ℓ, ularning haqiqiy qiymatini masshtab koeffitsiеntlariga taqsimlanib aniqlanadi.
Ko’chma texnik xizmat ko’rsatish vositalarini ish bilan ta’minlanish chizmasi 2 tur uchun quriladi: texnik xizmat ko’rsatish agregati (TXKA) va ko’chma ta’mirlash ustaxonasi (KTU). Ish xajmi miqdori 6.2-shakldan mos ravishda TXKA va KTU degan qatordan olinadi.
6.4-shakl.Ko’chma texnik xizmat ko’rsatish va ta’mirlash vositalarining ish bilan ta’minlanish ko’rsatkichlarini hisobi

Yil choragi	Texnik xizmat ko’rsatish agregatlari				Ko’chma ta’mirlash ustaxonasi
	Ish xajmi	Soni		Ish bilan ta’minlan-ganlik, %	Ish xajmi	Soni		Ish bilan ta’minlan-ganlik, %
		Hisob	Qabul			Hisob	Qabul
I	1975	3,59	4	39	718	1,3	1	14
II	2351	4,09	4	45	858	1,5	2	16
III	2369	4,11	4	45	864	1,52	2	16
IV	2330	4,04	4	44	850	1,47	1	16
Jami	9025				3290

Chizmalarning abtsissa o’qlarga yil choraklari vaqt fondi, ordinata o’qiga esа hisoblangan TXKA va KTU larining hisoblangan sonlari qo’yiladi. SHakllarning ichida TXKA vaKTU larining ish bilan ta’minlanganligi % larda ko’rsatiladi. Chizma chizishdan oldin ularning ko’rsatkichlari quyidagi shakl asosida hisoblanadi (6.4-shakl).
Ko’chma TXK va ta’mirlash vositalari soni quyidagicha aniqlanadi:
, (6.3)
bu yеrda: η_ai–i–nchi chorakdagi ko’chma TXK va ta’mirlash vositalari soni;
T_ai – i – nchi chorakdagi ko’chma TXK va ta’mirlash vositalari tomonidan bajariladigan ish xajmi, kishi-soat;
β-ko’chma TXK va ta’mirlash vositalariga biriktirilgan doimiy ishchilar tomonidan bajariladigan ishlar salmog’ini hisobga oluvchi koeffitsiеnt, β=0,65…0,7;
δ – ko’chma TXK va ta’mirlash vositalariga biriktirilgan ishchilar tomonidan ko’chib yurish hamda va qo’shimcha ishlar salmog’ini hisobga oluvchi koeffitsiеnt, β=0,5…0,7;
K_o – ko’chma TXK va ta’mirlash vositalarining bo’sh turib qolishi ehtimolligini hisobga oluvchi koeffitsiеnt, K_o =0,7…0,85;
F_ai – i – nchi chorakdagi ko’chma TXK va ta’mirlash vositalari me’yoriy vaqt fondi, soat.
Ko’chma TXK va ta’mirlash vositalarining chorakdagi me’yoriy vaqt fondi quyidagicha aniqlanadi:
, soat (6.4)
bu yеrda: F_ri – i – nchi chorakdagi ishlab chiqarish ishchilari me’yoriy vaqt fondi, soat;
P_P – ko’chma TXK va ta’mirlash vositalaridagi doimiy ishchilar soni, R_P=2…3 kishi;
K_smi – i – nchi chorakdagi ko’chma TXK va ta’mirlash vositalarining ish smenasini hisobga oluvchi koeffitsiеnt.
Ko’chma TXK va ta’mirlash vositalarining ish smenasini hisobga oluvchi koeffitsiеnt shunday tanlanadiki, choraklar bo’yicha vositalar yuklanishi darajasi 76…110 % atrofida bo’lishi talab etiladi.
Ko’chma TXK va ta’mirlash vositalarining yuklanish darajasi quyidagicha aniqlanadi:
, % (6.5)
bu yеrda: –ko’chma TXK va ta’mirlash vositalarining hisobiy soni, dona;
– ko’chma TXK va ta’mirlash vositalarining qabul qilingan soni, dona.
Ko’chma TXK va ta’mirlash vositalarining yuklanish chizmasini chizishda vaqt fondi masshtabi oldingi chizmadagidеk hisoblanadi, vositalar soni ixtiyoriy ravishda chizma varag’idan samarali foydalanish mezoni bo’yicha tanlanadi.
Ixtisoslashgan zvenolar yuklanishi tasvirini chizish uchun ko’rsatkichlar 6.3-shakl bo’yicha hisoblanadi va ko’chma TXK va ta’mirlash vositalarining yuklanish chizmasi kabi rasmiylashtiriladi.
Ixtisoslashgan zvenolar yuklanishi tasvirini chizish uchun ko’rsatkichlar hisobi
6.3-shakl

№	Ixtisoslashgan zvenolar bajaradigan ishlar	Chorakdagi ish xajmi, kishi-soat	Ishchi zvenolar soni		Zvenolar-ning hisoblangan soni
			Doimiy	Mashina-lar, ma-shinistlar
I - chorak (F1= 508 soat; L1= mm)
1.	Ekskаvаtоrlarga TXK	4652	8	8	3
2.	Traktor va avtomobil ba-zasidagi mashinalarga TXK	2289	4	4	1
II - chorak (F2=533 soat; L2= mm)
1.	Ekskаvаtоrlarga TXK	5815	10	10	3
2.	Traktor va avtomobil ba-zasidagi mashinalarga TXK	2452	4	4	1
III - chorak (F3=525 soat; L3= mm)
1.	Ekskаvаtоrlarga TXK	6978	12	12	4
2.	Traktor va avtomobil ba-zasidagi mashinalarga TXK	1352	2	2	1
IV-chorak ( F4=533 coat; L4= mm)
1.	Ekskаvаtоrlarga TXK	5815	10	10	3
2.	Traktor va avtomobil ba-zasidagi mashinalarga TXK	2379	4	4	1

MTU va ko’chma TXK va ta’mirlash vositalarining yuklanish grafiklari chiziladi.