Melioratsiya sohasidagi tadbirlarning loyihalarini, shuning

7. Mexanik – ta’mirlash ustaxonasida mashinalarga texnik xizmat ko’rsatish va ta’mirlashni tashkil etish


Mexanik – ta’mirlash ustaxonasida mashinalarga texnik xizmat ko’rsatish va ta’mirlash ishlarini bajarish uchun mehnatni tashkil etishning brigada shakli qo’llaniladi. U barcha mashinalarga tashhis qo’yish va texnik xizmat ko’rsatish bo’yicha bitta brigada, mashinalarni joriy ta’mirlash bo’yicha bir nechta ixtisoslashgan brigadalar, qismlarni, tarkibiy qismlar va yig’ma birikmalarni ta’mirlash va tiklash bo’yicha bir nechta ixtisoslashgan postlarni o’z ichiga oladi.
Ekskаvаtоrlar, avtomobil va traktor shassisi bazasidagi mashina-larni joriy ta’mirlashda ish xajmidani kelib chiqqan holda bo’laklash-yig’ishga ixtisoslashgan brigadalar tashkil qilinadi.
Ixtisoslashgan postlar esа dvigatellar, yonilg’i, gidrotizim va elеktr jihozlarini ta’mirlash hamda detallarni tiklash-ta’mirlash (mexanik, temirchilik, payvandlash-qoplash va boshqa) uchun tashkil qilinadi.
Ixtisoslashtirigan brigada va postlar soni eng ko’p yuklangan yil choragidagi ish xajmining (6.1-shakl) ish turlari bo’yicha taqsimlanishi (10-ilova) asosida aniqlanadi. Ushbu ma’lumotlar asosida 8.1-shakl to’ldiriladi (11-ilova).
Brigadalardagi ishchilar soni har bir ish turlari bo’yicha hisoblanadi, ish joylari bo’yicha esа mos holdagi ish xajmi bo’yicha aniqlanadi. Hisob natijalariga asoslangan holda brigada va ixtisoslashgan ish joylari jamlanadi. Bunda qabul qilingan ishchilar soni quyidagi ko’rsatkichlar chegarasida bo’lishi talab etiladi: tashhis qo’yish va texnik xizmat ko’rsatish bo’yicha brigadada – 2...3 kishi, ekskаvаtоrlar joriy ta’mirlash bo’yicha – 2...4 kishi, traktor va avtomobillar bazasidagi mashinalarni joriy ta’mirlash bo’yicha – 2…3 kishi, qo’shimcha ishlar uchun esа - 1…4 kishi. Zaruriy hollarda ushbu shartlarni bajarish uchun 2 ish turlari birlashtiriladi, aks holda esа har bir ish turi uchun 2 ta paralel brigadalar tashkil qilinadi. Ixtisoslashgan postlarda ishchilar soni 2 ishchidan oshmasligi talab etiladi. Ish xajmi kam bo’lgan holda postlar birlashtiriladi, lekin ushbu birlashtirilayotgan postlar texnologik jarayon turdoshligi, ishchilar malakasiga qo’yiladigan talablar hisobga olinishi shart. Brigadalar tarkibi hisobi 8.2-shakl bo’yicha, MTU ixtisoslashgan postlarini jamlash esа 8.3-shakl bo’yicha amalga oshiriladi.
MTU ixtisoslashgan postlar jamlanmasi tarkibini hisoblashda 6.2–shakl ma’lumotlaridan foydalaniladi.
10-ilova
Ish turlari bo’yicha mehnat sig’imini taqsimlash

№	Ishlar nomi	Yillik ish hajmi, %	Jumladan ishlar turi bo’yicha, %
			Bo’laklash-yig’ish va chilangar	Dastgoh	Gidrotizimni ta’mirlash	Elеktr jihoz tuzatshi	Ta’minlash tizi- mini ta’mirlash	SHinalarni ta’mirlash	Miss – kavsharlash	Payvandlash	Temirchilik	Boshqa ishlar
1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11	12	13
Qurilish va melioratsiya mashinalari, mexanizm va jihozlar
1	TXK	12540	9204	37	501	1003	752	250	-	-	-	790
2	JT	33906	19597	4814	847	1695	1356	508	1017	678	1356	2034
Qo’shimcha ishlar
1	QAT	3831	2298	421	-	-	-	-	191	306	383	229
2	BJT	10102	6061	1515	-	707	-	-	404	606	505	303

8. Mashinalarga ko’chma xizmat ko’rsatish vositalari ishlarini tashkil etish
Suv xo’jalik ehtiyojlari uchun turli ishlarga mo’ljallangan ko’chma agregatlar ishlab chiqarilgan:

• 
  avtomobil tipidagi MZ-3904 agregati va mashinalarni dalada yonilg’i hamda boshqa neft mahsulotlari bilan yonilg’i quyish uchun MZ-3905T tirkalma agregati;
  
• 
  texnik xizmat ko’rsatish uchun ATO-AM, ATO-4822-GOSNITI, ATO-9935, ATO-9966A-GOSNITI, PTO-4334, MTO-80 (avtomobil tipidagi), ATO-1500G mashina tirkamasida va ATO-1768A-GOSNITI (T-16M o’zi yurar shassida);
  
• 
  mashinalarni qismlarga ajratmasdan ularning texnik holatini aniqlash uchun KI-4270A ko’chma tashxis qo’yish qurilmasi (avtomobil shassisida);
  
• 
  mashinalarni ishlatish jarayonida sodir bo’ladigan nuqsonlarni bartaraf etish uchun GOSNITI-2, MPR-3901, PRM-4334-01, PRM-5820, PARM-4909, PARM-4784 avtoko’chma ta’mir ustaxonalari (GAZ, ZIL,Ural va KamAZ yuk avtomobillari shassisida).
  

8.1-shakl
MTU brigadalar tarkib hisobi natijalri

№	Brigadalar tomonidan bajariladigan ishlarning nomlanishi	Yillik ish xajmi, kishi-soat	Ishchilar soni		Ishchilar yuklanish darajasi, %
			hisob	qabul
	Barcha mashinalarga texnik xizmat ko’rsatish	9025	16,44	16	182
	Ekskаvаtоrlarni joriy ta’mirlash	23260	40,4	40	448
	Avtomobil va traktor asosidagi mashinalarni joriy ta’mirlash	8472	14,9	15	165
	Qo’shimcha ishlar	13934	24,2	24	268
	Jami	54691	95,9	95	1063

8.2-shakl
MTU ixtisoslashgan postlar jamlanmasi hisobi natijalri

№	Postda bajariladigan ishlarning nomlanishi	Ishchilar soni		Ishchilar yuklanish darajasi, %
		hisob	qabul
1	9025	16,44	16	182

Dala sharoitida mashinalarga 1-TXK va 2-TXK ishlari texnik xizmat ko’rsatish agregatlari yordamida, ishlamay qolishlarni bartaraf qilish ko’chma ta’mirlash ustaxonalari yordamida hamda rejasiz barcha mashinalarni joriy ta’mirlash ishlari bajariladi.
Texnik xizmat ko’rsatish agregatlari va ko’chma ta’mirlash ustaxonalari ishchi zvenolari soni har bir yil choragi uchun quyidagicha aniqlanadi:
(8.1)
bu yеrda: T_{chorakTXKA(KTU)} – texnik xizmat ko’rsatish agregatlari (ko’chma ta’mirlash ustaxonalari) ning yil choragidagi mehnat sig’imi, kishi-soat;
– texnik xizmat ko’rsatish agregatlari (ko’chma ta’mirlash ustaxonalari) ga biriktirilgan doimiy ishchilarni texnik xizmat ko’rsatish agregatlari (ko’chma ta’mirlash ustaxonalari) ishlari mehnat sig’imining ulushi, =0,65-0,70;
F_MB – hisoblanayotgan chorak uchun ishchilarning me’yoriy vaqt jamg’armasi, soat;
G – qo’shimcha ishlarga sarflanadigan vaqtni hisobga oluvchi koeffitsiеnt, G=0,5-0,7;
K_H – mashinalarni texnik xizmat ko’rsatishga notekis qo’yilishini hisobga oluvchi koeffitsiеnt, K_H=0,70-0,85.
Texnik xizmat ko’rsatish agregatlari va ko’chma ta’mirlash ustaxonalari soni quyidagicha aniqlanadi:
(8.2)
bu yеrda: D_i – xizmat ko’rsatilayotgan mashinaning chorakdagi o’rtacha ishchi kunlari soni;
P_1TXK(KTU) –zvenodagi doimiy ishchilar soni, P_1TXK(KTU)=2…3 kishi;
P₂ – zveno ishchilarida qatnashuvchi mashinistlar soni
, (8.3)
bu yеrda: D_i1, D_i2, D_in – 1, 2, n – nchi mashinalarni yillik ish kunlari soni;
N₁,N₂,...N_n – 1,2,…,n – nchi rusumdagi mashinalar soni;
K_SM – xizmat ko’rsatilayotgan mashinalar ishlarining o’rtacha smena koeffitsiеnti.