MB = TB + KMTYMB + MR Bunda: MB– milliy boylik;
TR – tabiiy resurslar;
KMTYMB– inson mehnati tufayli yig‘ilgan moddiy boyliklari;
MR – moliyaviy resurslar.
Statistika mamlakatimiz milliy boyligi hajmini hisoblash bilan birga uning dinamikasini ham
taxlil qiladi.
Milliy boylik indeksi quyidagi ko‘rinishga ega bo‘ladi:
0
1
0
1
1
0
МБ МБ МБ Т МД МБ J mб
Bu erda: MB
1
, MB
0
– milliy boylikning bazis va joriy davrdagi qiymati;
MD
1
– joriy davrda yaratilgan milliy daromad;
T
1
– milliy daromaddagi jamg‘arma me’yori.
Bu formula milliy boylik hajmining milliy daromaddagi jamg‘arma me’yoriga to‘g‘ri
proporsional, milliy boyliknipg yil boshidagi hajmiga esa teskari proporsional bog‘lanishda
ekanligini ifodalaydi. Milliy boylikiing o‘sishi, jamg’arish qonuni asosida yuz beradi. Bu qonunga
binoan iqtisodiyotda o‘sish yuz berganda qo‘shimcha mahsulotning jamg‘ariladigan qismi milliy
boylikka aylanadi.
2. Millik boylik, milliy hisoblar tizimida faol va passiv tushunchalari Aktiv – bu institutsional birliklar qo‘lidagi mulk bo‘lib, uning egalari unga egalik qilish va
undan foydalanish xuquqi tufayli ulardan iqtisodiy daromad topadilar. Aktivlar mulk ob’ekti
bo‘lganligi sababli zahira ko‘rinishida namoyon bo‘ladi. Mulkning qiymatidagi ifodasi MXT da
iqtisodiy faol ma’nosini beradi. Iqtisodiy faolning miqdori (ko‘lami) olingan iqtisodiy daromad
hajmiga, shuningdek, muayyan davrda undan foydalanilganlik darajasiga ham bog‘liq.
Mulk ob’ektlarining xizmat qilish davri turlicha bo‘ladi. Vaqt o‘tishi bilan ulardan
olinadigan daromad kamayib boradi. Natijada mazkur mulkniig bozor qiymati pasayadi. Turli
ko‘rinishdagi faollardan foydalanish darajasi, egalik shakli turlicha bo‘lganligi sababli ulardan
olinadigan daromad ham har xil bo‘ladi. SHu tariqa har bir institutsion birlik daromad topadi.
Aytaylik:
– er egasi dehqonchilik qilish yoki erni ijaraga berib renta olishdan;
– pul yoki qimmatli qog‘ozlar egasi uni qarzga berib foiz olishdan;
– kanital egasi uni biznesda ishlatishdan daromad topadi.
Passivlar – institutsion birliklarnipg qarzlari yoki ularni uzish bo‘yicha qarzdorlik
majburiyatidir.
Faollarning qiymatini xisobga olish ularning umumiy miqdori (hajmi) hisobga olish imkonini
beradi. Aktivlarning ( A )umumiy qiymatidai ( I I ) passivlarni ayirib tashlasak, u holda institutsion
birliklarning xususiy kanitali (XK)kelib chiqadi: