Mavzu: Zoologiya fani va uning vazifalari. Hayvonlarning xilma-xilligi va ahamiyati. 1 §

97-rasm. Itning bosh skeleti va jag* muskullari:
1 — yuz bo'limi; 2 — bosh bo'limi; 3 — yuqori jag'; 4 — pastki jag'; 5 —
kurak tishlar; 6 — qoziq tish; 7 — yirtqich tish; 8 — oziq tishlar; 9 — ko'z
kosasi; 10 — chaynash muskullari.


utemizuvchilar oldingi oyoq kamari skeleti ikkita kurak va unga qo'shilib o'sgan ko'krak tirgak suyagi hamda ikkita o'mrov suyagidan iborat. Itning o'mrov suyagi rivojlanmagan. Orqa oyoq kamari, ya'ni chanoq 3 juft suyakdan iborat.
Tishlari. Sutemizuvchilarning tishlari har xil tuzilgan. Itning jag'lari oldingi qismida ponasimon kurak tishlar, ulardan orqa-roqda konussimon yirik qoziq tishlar, og'iz bo'shlig'ining ikki yon tomonida yassi oziq tishlar joylashgan. Itlar va boshqa yirt­qich hayvonlarning kurak tishlari birmuncha mayda, qoziq tishlar va ularning yonida joylashgan yirtqich tishlar kuchli rivojlangan (97-rasm).
Tishlarning har xil tuzilishi ularning vazi­fasi bilan bog'liq.
Tishlar jag'larning chuqurchasida joylashgan.
Muskullari. Sutemizuvchilarning muskullari xilma-xil bo'ladi. Ko'pincha orqa muskullari, qo'l va oyoq hamda qo'l va oyoq ka-marining muskullari kuchli rivojlangan. Itning pastki jag'ini ha-rakatga keltiruvchi muskullar kuchli rivojlangan.
Sutemizuvchilarning oyoqlari tanasi ostida tik joylashgan; tanasini yer-dan dast ko'tarib turadi. Tashqi quloq suprasi rivojlangan. Gavdasi jun bilan qoplangan. Ko'pincha ter bezlari, barmoqlari uchida muguz tir-noqlari bor. Sutemizuvchilar skeleti bosh, umurtqa pog'onasi, ko'krak qafasi, oyoqlar va ular kamaridan iborat. Bo'yin umurtqalari soni 7 ta bo'ladi. Ko'pchilik sutemizuvchilarning tishlari ixtisoslashgan bo'lib, kurak, qoziq va oziq tishlardan iborat.


Mustahkamlash:

1. 
   Sutemizuvchilar jun qoplami qanday tuzilgan?
   
2. 
   Ter bezlari qanday vazifani bajaradi?
   
3. 
   Sutemizuvchilar skeleti qanday bo'limlardan iborat?
   
4. 
   Umurtqa pog'onasi qanday tuzilgan?
   
5. 
   Oyoqlar skeleti qanday tuzilgan?
   
6. 
   Sutemizuvchilar tishlari qanday xillarga ajratiladi?