Mavzu: Zoologiya fani va uning vazifalari. Hayvonlarning xilma-xilligi va ahamiyati. 1 §

10 — chap yurak qorinchasi.


osh miyasi. Sutemizuvchilarning bosh miyasi ham boshqa umurtqali hayvonlarniki singari beshta bo'-limdan iborat (100-rasm). Ammo oldingi miya katta yarimsharlari an­cha murakkab tuzilgan bo'lib, ular­ning po'stlog'i burmalarni hosil qiladi. Burmalar qancha ko'p bo'l-sa, miya po'stlog'ida shuncha ko'p hujayralar bo'ladi. Hayvonlar hayoti davomida hosil bo'ladigan xilma-xil shartli refiekslar miya po'stlog'ining faoliyati bilan bog'liq.
Sezgi organlari. Sutemizuvchi­larning hid bilish, eshitish, ko'rish, ta'm bilish va tuyg'u organlari bo'­ladi. Lekin sezgi organlari turli hayvonlarda turlicha rivojlangan.
Quruqlikda yashaydigan hayvonlar hidni yaxshi ajratadi. Hayvon­lar hid orqali o'z turidagi boshqa hayvonlarni, bolalarini, jin-sini, o'ljasi yoki dushmanini ajratib oladi. Doimo suvda yashay­digan delfinlar va kitlar hidni yaxshi sezmaydi, biroq o'lja-sining hidini tez payqaydi. Tuproqda yashaydigan ko'rsich-qonlarning ko'zi ojiz bo'ladi.
Sutemizuvchilar eshitish organining ichki, o'rta va tashqi bo'limlari bo'ladi. Tashqi quloq quloq suprasidan va tovush o'tkazadigan yo'ldan iborat. Quloq suprasi tovushni kuchaytirish va uning yo'nalishini aniqlab olishga yordam beradi. Ko'rish organlari qushlarnikiga nisbatan kuchsizroq rivojlangan. Biroq ularning ko'zlari narsalar shaklini yaxshi ajratadi. Maymunlar va odamlar esa narsalarning rangini qushlarga nisbatan yaxshi ajratadi.
Mustahkamlash:

1. 
   Sutemizuvchilarning hazm qilish sistemasi qanday qismlardan iborat?
   
2. 
   Sutemizuvchilar qanday qilib nafas oladi?
   
3. 
   Qon aylanish sistemasi qanday tuzilgan?
   
4. 
   Ayirish sistemasi qanday tuzilgan?
   
5. 
   Sutemizuvchilar bosh miyasi qanday tuzilgan?
   

Uyga vazifa: 56-mavzuni o’qib kelish.
1. Og'iz bo'shlig'ida oziq:

1. 
   so'lak bilan aralashadi, hazm bo'ladi;
   
2. 
   maydalanadi, yog'lar emulsiyalanadi; d) so'lak bilan aralashadi.
   

2. Sutemizuvchilar qushlarga nisbatan:

1. 
   narsalar shaklini yaxshi ajratadi;
   
2. 
   yaqin narsalarni yaxshi ko'radi; d) uzoq narsalarni yaxshi ko'radi.