Mavzu: Tijorat banklarining foiz siyosati va hisobi reja: Kirish 1

2.3. Tijorat banklarida aktiv operatsiyalar boʻyicha foiz siyosatining amaliy holati tahlili
Foiz siyosati shakllanishi xarajatlar nuqtai nazaridan oʻzida jalb qilingan mablagʻlar bahosi va kredit amaliyoti boʻyicha bankning operatsion xarajatlarini mujassamlashtiradi. Mazkur yondashuv boʻyicha foiz siyosatini hisoblashda quyidagilar hisobga olinadi va ularning yigʻindisi sifatida umumiy baho aniqlanadi:

• 
  bankning jalb qilingan mablagʻlar bahosi;
  
• 
  bank operatsion xarajatlari, jumladan xodimlarning ish haqi xarajatlari, kreditni rasmiylashtirish, hisobvaraq ochish, kredit monitoringi bilan bogʻliq boshqa xarajatlar;
  
• 
  bankning kredit riski boʻyicha risk mukofoti;
  
• 
  beriladigan kredit boʻyicha bank marjasi yoki bankning oladigan minimal daromadi.
  

Tijorat banklari kredit operatsiyalari tannarxi jalb qilingan mablagʻlar va ularning bahosiga bogʻliq. Bank resurslarining sifatini oshirish kreditlash salohiyatini oshirishga imkon beradi. Tijorat banklari past bahoda resurslarni jalb qilib, yo uni yuqori bahoda joylashtirish hisobiga foyda olishni rejalashtiradi. Banklar bunday sharoitda foyda olish bilan birga likvidlilik va toʻlovga layoqatliligini taʼminlashi zarur.
Tijorat banklari amaliyotida bazaviy stavka sifatida Markaziy bankning qaytamoliyalash stavkasi olinadi. Ammo, tijorat banklari mablagʻlarni joylashtirishda bazaviy stavka sifatida jalb qilingan resurslarning oʻrtacha qiymatini asos qilib olish lozim. Aksariyat tijorat banklarida jalb qilingan resurslar qiymati tahliliy nuqtainazardan aniqlanadi, ammo aktiv operatsiyalarga baho shakllanishida hisobga olinmaydi. Respublikamiz bank amaliyotida tijorat banklarining resurs bazasiga salbiy taʼsir koʻrsatadigan majburiy zaxira talabnomalari ham bank resurslari qiymatini oshishiga taʼsir qiladi. Bank tizimida majburiy zahira stavkalarini depozitlarning turlari, muddati va summasiga bogʻliq ravishda tabaqalashtirilishi maqsadga muvofiqdir.
Iqtisodiy oʻsishni ragʻbatlantirish maqsadida Markaziy bankning qayta moliyalash stavkasi 2011 yilning 1 yanvaridan yillik hisobda 14 foizdan 12 foizgacha tushirildi va yil davomida oʻzgartirilmasdan saqlab turildi.
4-jadval

Амал қилиш муддати	Асосий ставка, фоизда
17.03.2022