Мавзу: Кириш

2.4. Пул - жамғарма тўплаш воситаси
Кишиларнинг олган даромадлари қилган сарф-ҳаражатларидан кўп бўлса, даромаднинг қолган қисмини жамғариб боришларига имконият туғилади. Улар ўз жамғармалари ҳисобидан турли моддий бойликлар (квартира, дала ҳовли, автомашина ёки уй жиҳозлари) сотиб олишлари, тўй-маърака қилишлари, саёҳатга боришлари, даволанишлари мумкин.
Агар товар ишлаб чиқарувчи товарни сотгандан сўнг, маълум муддат давомида бошқа товар сотиб олмаса, пул жамғармага айланади, яъни ҳаракатдан маълум муддатга четга чиқади ва бўш туриб қолади.
Пулнинг жамғарма ва бойлик тўплаш воситаси бўлишига асосий сабаб, унга ҳоҳлаган вақтда, жуда тез фурсатда ҳоҳлаган товарни сотиб олиш, уни ҳар қандай тўловни тўлашга ишлатиш мумкин. Пул бойлик жамғаришнинг энг қулай воситаси ҳисобланади, чунки у юқори ликвидлик даражасига эга.
Кишилар ўз бойликларини пулда эмас, балки бошқа шаклларда, масалан, олтин, қимматбаҳо металлар ва тошлар, санъат асарлари, ноёб буюмлар, уй-жой, ер, машина, асбоб-ускуна, давлат ёки корхоналарнинг қимматли қоғозлари ва бошқаларда мужассамлаштиришлари мумкин. Аммо уларни пулга айлантирмасдан туриб, бошқа мақсадларда сарфлаб бўлмайди.
Кимдир ўз пулини уйида, кимдир эса банкда сақлайди. Бу борада Ўзбекистон Респукбликасининг “Фуқароларнинг банклардаги омонатларни ҳимоялаш кафолатлари тўғрисида”-ги Қонуни қабул қилинганлигини алоҳида қайд этиш зарур. Яратилган кафолатлар аҳоли ва хўжалик юритувчи субъектларнинг банк тизимига бўлган ишончини янада оширмоқда ва уларнинг банклардаги депозитлар ҳажмини юқори суръатларда ўсиши кўзатилмоқда.
Хусусан, фақат аҳолининг омонатлари ҳажми 2000 йилда 18,2 млрд. сўмни ташкил этган бўлса, бу кўрсаткич 2005 йилга нисбаттан қариб 25 баробар ошиб, 449,5 млрд. сўмни, 2010 йилда эса мазкур кўрсаткич 2000 йилга нисбаттан 244 баробарга ошиб, 4 446,9 млрд. сўмни ташкил этгилгани юқорида қайд этилган фикирларни тасдиқлаб турибди. Пул маблағларини банкларда омонатлар шаклида сақлашнинг қулайликлари қуйидагилардан иборат:

• 
  ишончли ва беҳавотир сақланади;
  
• 
  ишлаб чиқаришга сарфлаш ва иқтисодиётни ривожлантиришга имконият яратилади;
  
• 
  фоиз кўринишида даромад келтиради, яъни ўз-ўзидан кўпайиб боради.