Mavzu: Inflyatsiya va unga qarshi kurashish yo‘llari reja

Majburiy zaxira siyosati 
Markaziy bank pul-kredit siyosatining an‘anaviy 
instrumentlaridan biri hisoblanadi. 
Ushbu instrument dastlab tijorat banklarining 
kredit ekspansiyasini jilovlash maqsadida AQSH bank amaliyotiga joriy qilingan 
edi. Hozirgi davrga kelib majburiy zaxira siyosati muomaladagi pul massasini 
tartibga solishning, milliy bank tizimining likvidliligiga Markaziy bank tomonidan 
ta‘sir etishning muhim, ta‘sirchan vositasiga aylandi. Majburiy zaxira siyosati 
kam sonli davlatlarda pul-kredit siyosatining instrumenti sifatida qo‗llanilmaydi
100
. 
Markaziy bank pul-kredit siyosatining instrumentlaridan foydalanish amaliyoti 
takomillashmagan mamlakatlarda, xususan, ko‗pchilik o‗tish iqtisodiyoti 
mamlakatlarida majburiy zaxira siyosatidan Markaziy bank pul- kredit siyosatining 
asosiy instrumentlaridan biri sifatida foydalanilmoqda. Majburiy zaxira siyosati 
O‗zbekiston Respublikasi Markaziy banki pul-kredit siyosatining asosiy, an‘anaviy 
instrumentlaridan biri hisoblanadi. Ayniqsa, Markaziy bankning ochiq bozor 
operatsiyalarining rivojlanmaganligi majburiy zaxira siyosatining ahamiyatini 
yanada oshiradi. Mamlakatimizda majburiy rezervlar meyorlarini belgilash 
O‗zbekiston Respublikasi Markaziy banki tomonidan 1994 – yil 1 – maydan 
boshlab amalga oshirib kelinmoqda. 
Bu ko‘rsatkich 15 % gacha tushdi va bu ko‘rsatkich 2007- yilga kelib 13 
% gacha pasaytirildi. Lekin 2008 yilda vujudga kelgan jahon moliyaviy – iqtisodiy 

---

101
O‘zbekiston Respublikasi Markaziy banki rasmiy sayti 
www.cbu.uz 
ma‘lumotlari 
inqirozi tufayli yana 15 % ga ko‘tarildi. 2009 – yilga kelib jahon moliyaviy – 
iqtisodiy inqirozini bartarf etish barobarida pul – kredit siyosati sohasidagi 
islohotlarga ehtiyoj sezildi va shu sababli O‗zbekiston Respublikasi Markaziy banki 
tomonidan yaxshilangan va zamon talablariga javob beradigan to‘rt xil toifadagi 
guruhlash tizimi joriy etildi.