Мавзу: Илк ўзбек алифбосининг вужудга келиши

MA’RUZANING TEXNOLOGIK XARITASI

Bosqichlar va ularning vaqti	Faoliyat mazmuni
	O‘qituvchi	Talaba
1-bosqich Kirish	1.1. Darsga nisbatan talabalarning motivasiyasini shakllantiradi.	1.1. Fikrlarini jamlaydi va darsga tayyorlanadi
2-bosqich Asosiy qism (60 daqiqa)	1940-1995-yillarda alifbo va imloni o‘zgartirish, mukammallashtirish yuzasidan olib borilgan ishlarni tahlil qiladi; bu davrda aniqlangan muammoli holatlar bo‘yicha suhbat qiladi; matbuotdan ixtiyoriy tanlangan matnlarni grafika va imlo nuqtayi nazaridan tahlil qiladi, shu asosda grafika va imlodagi qiyin holatlarga munosabat bildiradi.	2.1. Yangi mavzuni tinglaydi, mavzuga oid ma’lumotlarni eshitadi, tushunadi, biladi va ularni tizimlashtiradi. 2.2. Mavzu yuzasidan savollar beradi. 2.3. Javoblarni toʻldiradi.
3-bosqich Yakuniy qism (10 daqiqa)	3.1. Mashgʻulotni yakunlaydi, xulosalaydi, talabalarni baholaydi va faol ishtirokchilarni rag'batlantiradi.	3.1.O‘z-o‘zini baholaydi.

Ma’ruza matni
Bu davrga oid mavjud materiallar tahlili shuni koʻrsatadiki, alifbo va imlo masalalari 1940-yildan keyin ham qizg‘in munozara-bahslar predmeti bo‘lib kelgan. Bunday munozara-bahslar doirasiga ko‘proq quyidagi masalalar tortilgan:
a) o‘zbek alifbosini sobiq Ittifoqdagi boshqa turkiy tillar alifbolari bilan uyg‘unlashtirish (yoki birlashtirish) masalalari;
b) o‘zbek alifbosi va imlosining milliy jihatlarini, uning o‘zbek tili fonologik tizimiga moslik darajasini mustahkamlash masalasi;
d) alifbodagi harflarning vazifasi va shakl xususiyatlari masalasi;
e) alifbodagi harflarning miqdori masalasi;
f) alifbo va imloning yozuv texnikasi (matbaa-bosmaxona, yozuv mashinkalari, kompyuter qurilmalari va shu kabilar) imkoniyatiga moslik darajasi;
g) alifbo va imloning yozuv estetikasiga aloqador jihatlari;
h) harflarning alifbodagi o‘rni (joylashish tartibi) masalasi;
i) alifbodagi harflarning nomlanishi masalasi;
j) o‘zbek yozuvini rus grafikasidan boshqa grafik tizimga ko‘chirish masalasi.

1.