Mavzu: Hajmning (Titrametrik) usuli Reja: Hajmiy tahlil mohiyati

ataladi.Ekvivalent nuqtani aniqlash eritma rangining o‘zgarishiga, titrlanayotgan

eritmaning fizik-kimyoviy xossalari o‘zgarishiga yoki indikatorlar qo‘llanishiga

asoslanadi.

Ekvivalent nuqtaga erishilgandan so‘ng titrlash to‘xtatiladi. Titri aniq ishchi

eritmaning sarflangan hajmi vakonsentratsiyasiga asoslanib tahlil natijasi hisoblanadi. Aytaylik, eritmadagi sulfat kislota miqdorini aniqlash kerak bo‘lsin.

Buning uchun konussimon kolbaga tahlil qilinadigan eritmadan aniq hajmi o‘lchab

pipetka bilan (rasm) va unga byuretka orqali tomchilatib titri aniq natriy

gidroksid eritmasi tomiziladi.

Ekvivalent nuqtasini aniqlash uchun fenolftaleindan

foydalaniladi, chunki eritma bir tomchi ortiqcha natriy gidroksid ta’siridan ham

pushti rangga bo‘yaladi. Kislota eritmalarida esa fenolftalein rangsiz bo‘ladi.

Titrlashga sarflangan reaktiv eritmasining hajmini byuretkadan o‘lchab olingan

miqdor eritmaning titriga ko‘paytirilsa, reaktivning grammlarda ifodalangan

miqdori topiladi. Bundan reaksiyaning tenglamasi bo‘yicha eritmadagi

aniqlanayotgan modda miqdorini agar eritmaning hajmi ma’lum bo‘lsa, uning titrini

topish qiyin emas

Analatik tarozida tortish byuretkada hajm o‘lchashga nisbatan

aniqroq bo‘lgani uchun, tortma tahlil hajmiy tahlilga nisbatan aniqroq bo‘ladi. Lekin

to‘g‘ri ishlansa bu farq shunchalik oz bo‘ladiki, ko‘pincha uni nazarga olmaslik ham

mumkin. Shuning uchun, tahlilni tezroq bajariladigan hajmiy metod bilan olib

borishga harakat qilinadi.

Titrlashni turli usullar yordamida amalga oshirish mumkin.

To‘g‘ri, teskari va almashtirib titrlash usullari ma’lum. To‘g ri titrlashda

aniqlanayotgan modda eritmasiga oz-oz miqdorida titrant beriladi.

NaOH + HCl → NaCl + H2O

NaCl + AgNO3→ AgCl↓ + NaNO3

Teskari titrlashda ikkita titrantdan foydalaniladi. Tekshirilayotgan moddaga