Мавзу: Фалсафа фанининг предмети, ма=сади, вазифалари ва муаммолари

materialistik g‘oyalar
mavjud edi. Masalan, Demokrit
 
ta’kidlashicha,
insonning «qo‘li, aqli va idroki» insonning ehtiyojlari ta’siri ostida ijtimoiy
qadriyatlarni yaratdi. Lukretsiy Kar jamiyat ham tabiat ham xudolarning irodasi bilan
paydo bo‘lmaydi va ular orqali boshqarilmaydi degan fikrni ma’qullaydi.
YAngi davrda tabiiy fanlarning va mexanik-materialistik g‘oyalarning
rivojlanishi ham ijtimoiy taraqqiyotni materialistik asosda tushuntirish to‘g‘risidagi
bilimlarning shakllanishiga o‘z ta’sirini ko‘rsatdi. Bu jarayonga XVIII asr fransuz
materialistlari katta hissa qo‘shdilar. Bu esa, a) jamiyatni idealistik-teologik
tushunishni inkor qilish; b) determinizm konsepsiyasini (ijtimoiy hodisalarning paydo
bo‘lishining sababiyligini) belgilash; v) jamiyatning insonlarning o‘zaro
munosabatlari va o‘zaro ta’sirlari asosida qurilishi; g) rivojlanishning asosi deb
amaliy tajriba va qarashlarga ahamiyat berish kerakligini ta’kidlash. Masalan,
L.Feyerbax
o‘zining naturalistik konsepsiyasini jamiyatni diniy va idealistik talqin
etishga qarshi qo‘yadi. Uning asosida ijtimoiy rivojlanishning asosiy
harakatlantiruvchi kuchi sifatida inson sezgilari ekanligi ta’kidlanadi. Umuman
olganda, L.Feyerbax materializmi antropologik xarakterga ega.
Ijtimoiy rivojlanishning materialistik talqini
K.Marks va F.Engels
larning
«Kapital», «Oila, xususiy mulk va davlatning kelib chiqishi», «Nemis mafkurasi»,
«Falsafa qashshoqligi», «Muqaddas oila» asarlarida keng yoritilgan. Ular «ijtimoiy
borliq», «ijtimoiy ong» kabi falsafiy tushunchalarini asoslab berib, birinchisini
ikkinchisiga nisbatan birlamchi ekanligini ta’kidladilar. Ijtimoiy rivojlanishning
asosini ijtimoiy ishlab chiqarish tashkil qilishi tushuntirib berildi. Jamiyat
rivojlanishining tarixiy bosqichlarida ma’lum bir moddiy ishlab chiqarish usuli
yotishi, bu esa