Мавзу: Фалсафа фанининг предмети, ма=сади, вазифалари ва муаммолари

ijtimoiy-iqtisodiy formatsiya
sifatida ifodalanib, insoniyat jamiyati
tarixi esa formatsiyalarning ketma-ket almashinuvidan iboratdir.
Ijtimoiy rivojlanishni tushuntirishga oid hozirgi zamonaviy materialistik
talqinlar etarli darajada ko‘p va rang-barangdir. Eng avvalo, 
«dialektik-gumanistik»
oqim nuqtai nazaridan jamiyatni ko‘proq «insoniylashtirish», gumanizatsiyalashtirish
kerak. SHu maqsadda falsafaning quyidagi turli maktablari va yo‘nalishlarining
g‘oyalarini materialistik g‘oyalar bilan birlashtirishga harakat qilinadi: neoxegelchilik
(Frankfurt maktabi – T. Adorno, T. Maruze, YU. Xabermas va b.); freydizm
(freydomarksizm – V.Rayx, E.Fromm va b.; ekzistensializm (J.-P. Sartr, A. Lefevr,
M. Merlo-Ponti va b.); fenomenologiya (E. Pachi, P.Pikone va b.), «Hayot falsafasi»
(E.Blox) va boshqalar. Masalan, J.-P.Sartr to‘g‘ridan-to‘g‘ri «ijtimoiy materiya» ning
mavjudligi to‘g‘risida gapirsa, «frankfurtchilar» esa jamiyatning iqtisodiy tuzilmasi
tahliliga o‘z e’tiborlarini qaratadilar.
XX asr ijtimoiy falsafasining rivojiga venger faylasufi Derd Lukach (1886-
1971), jiddiy ta’sir ko‘rsatdi. Uning g‘oyalari nafaqat Vengriyada (A.Xeller. F.Fexer,
A.Xegedush), balki boshqa davlatlarda – YUgoslaviya (G.Petrovich, M.Markovich,
S.Stoyanovich), Fransiyada (L.Goldman) ham ko‘pgina mutafakkirlarning falsafiy
qarashlari shakllanishiga asos bo‘lib xizmat qildi. Lukach va uning izdoshlari falsafa
bus-butunicha jamiyatga yo‘naltirilgan, tabiat esa insonning unga nisbatan aqliy-
amaliy munosabati orkali qaralishi kerak, deb taxmin qiladilar.

---

Jamiyat nima degan savol intuitiv jihatdan hamma uchun tushunarli bo‘lsa
ham, lekin yana jamiyat nima o‘zi degan savol tug‘iladi?
Etimologik nuqtai nazardan bu tushuncha turlicha hodisalarning birligini
ifodalaydi:
1.
Moddiy dunyoning bir qismi bo‘lib, odamlarning birligini va
shakllarining tarixan rivojlanayotgan barcha usullari majmuidir.
2.
Odamlarning tarixiy jihatdan o‘zaro ta’sir usuli va birligi shaklining har
biri.
3.
YAshash vaqti va yashash joyi bir bo‘lgan odamlarning (mintaqa,
mamlakat va b.) majmui.
4.
Odamlarning ma’lum maqsad yo‘lida birlashishi.
5.
O‘z vaqtini birgalikda o‘tkazuvchi odamlar guruhi va boshqalar.
Jamiyat tushunchasining mohiyatini turli falsafiy maktab va yo‘nalishlar
shuningdek alohida mutafakkirlar ham turli yo‘llar bilan tushuntirishga harakat
qilganlar. SHu jumlada jamiyat tug‘risidagi yuqorida ko‘rsatilgan avvalgi ikkita
tushunchani o‘z ichiga olgan