Mavzu: «Chorvachilikda mahsulotlarini qayta ishlashni tashkil etish»

3.2.1-jadval 
Qo’shrabot tumanida go’sht ishlab chiqarishning hozirgi holati tahlili (2016-
2018 yy.)* 
№ 
Ko'rsatkichlar 
O'lchov 
birligi 
Yillar 
2018 yilda 2016 
yilga nisbatan farq 
2016 
2017 
2018 
(+/-) 
% 
1 Jami go’sht miqdori 
tonna 
18798,0 
17707,0 
18015,2 
-782,8 
95,8 
2 Jami daromad 
mln so’m 
206778,0 
230191,0 
219965,6 
13187,6 
106,4 
3 Jami xarajatlar 
mln so’m 
183205,3 
203719,0 
195329,4 
12124,1 
106,6 
4 Yalpi foyda 
mln so’m 
23572,7 
26472,0 
24636,1 
1063,5 
104,5 
5 1 birlik mahsulot 
Sotish bahosi 
so’m/s 
1100000,0 
1300000,0 
1242252,2 
142252,2 
112,9 
Tannarxi 
so’m/s 
974600,0 
1150500,0 
1103119,9 
128519,9 
113,2 
Foyda
so’m/s 
125400,0 
149500,0 
139132,2 
13732,2 
111,0 
6 Rentabellik darajasi 
% 
12,9 
13,0 
12,6 
0.3 punkt pasaygan 
*Manba: Qo’shrabot tumani qishloq va suv xo’jaligi bo’limi ma’lumotlari 
3.2.1-jadval ma’lumotlaridan ko’rinib turibdiki, Qo’shrabot tumanida 2018 
yilda 18015,2 tonna go’sht ishlab chiqarilib, 2016 yilga nisbatan 782.8 tonnaga yoki 
4.2%ga kamaygan. 2016-2018 yillarda go’sht ishlab chiqarishdan olingan daromad 
6,4%ga, jami xarajatlar 6,6%ga oshgan. Olingan foyda esa 4,5%ga oshgani holda 
2018 yilda rentabellik darajasi 12,6 punktni tashkil etib, 2016 yilga nisbatan 0,3 
punktga kamaygan. 
3.3. Chorvachilikda mahsulotni qayta ishlashni tashkil etishning hozirgi holati 
Go'shtlarni pay pardalari, osilgan ingichka bo'laklaridan tozalangandan so'ng, 
ular tarkibidagi birlashtiruvchi to'qimalaiga qarab pazandachilikda ishlatish uchun 
navlarga ajratiladi. Bunda go'sht to'qimalarini issiqlik ta'sirida yumshoq holga 
kelishi hisobga olinadi. Birlashtiruvchi to'qimalari ko'proq bo'lgan go'sht dimlab 
yoki qaynatib pishirishga, to'qimalari kam bo'lganlari esa qovurishga ishlatiladi. 
Pushtimag'iz — juda mayin to'qimah go'sht bo'lib, uni butun, porsiyalarga bo'Ub 
yoki mayda bo'laklab kesib, qovurish uchun ishlatiladi. Katta va kichik taliq — yirik 
bo'lak holida, porsiyalangan bo'lakka bo'linib, sof yoki urvoqqa belanib, mayda 
bo'laklab kesihb qovurish uchun ishlatiladi. Sonning yuqori va ichki qismi — yirik 
porsiyaga bo'linib dimlab pishiriladi, urvoqqa belanib va mayda bo'laklarga kesihb 
qovurib ishlatiladi. Sonning tashqi va yon qismi qaynatib pishirish, yirik bo'lak 
holida porsiyaga bo'lib yoki mayda bo'laklarga bo'linib dimlab pishirish ucham 
ishlatiladi. Qo'l, qo(l ostiy to'sh, qovurg'a go'sht bo'laklari' (I dai^jadagi go'sht) 
mayda bo'laklarga kesihb, dimlab va qaynatib pishiriladi. Bo’yin mayda chiqhdi 
shtlaripeshnob qovurg'a (II darajadagi go'sht) tarkibida 80% ga yaqin biitaartiruvchi 
to'qimalari bo'lgani sababli, ulardan qiymali taom yoki qiymali yaritfitayyor 

---

22 
mahsulot tayyorlashda ishlatiladi. I-kurak (oldingi oyoq); II-bo'yin qismi; III-TV-
to'sh qismi; V-son qismi. yeiidan ikki yoqlama chopilib, umurtqa suyagi ajratib 
olinadi. To'sh qismi uzunasiga chopib ikkiga bo'linadi va ikkita bo'lak hosil qilinadi. 
Bir bo'lagi to'nkaga tashqi tomoni bilan qo'yilib qovurg'a suyagini umurtqa 
suyagidan ajralgan qismidan 8 sm qoldirilib, har bir qovurg'a suyagi chopiladi. 
Go'shti kesilib, to'sh bo'lagi va biqin bo'lagi ajratiladi. Bo'yin bo'lagidan go'shtini 
ajratish uchun uzunasiga ingichka pichoq yordamida bo'yin umurtqa suyagi izi 
bo'yicha go'shti kesilib, butun holda ajratiladi. Qo'l bo'lagi xuddi mol go'shti qo'l 
bo'lagini suyakdan ajratishga o'xshash olib boriladi. Go'shtni tozalashda paylari va 
dag'al birlashtiruvchi to'qimalari ohb tashlanadi. Tashqi go'sht pardalari 
ajratilmaydi. To'sh bo'lagi suyakdan tozalanmaydi. Biqin go'shti chetidagi pay 
ajratilsa, to'shning etak qismidagi peshnob go'shti kesib olinsa, yetarli darajada 
tozalangan hisoblanadi. 
Orqa qismini boiaklash va suyakdan ajratish. Son bo'lagi tos suyagi va umurtqa 
suyagi bUan birlashgan yerlaridan chopihb ikkiga ajratiladi. Buning natijasida ikkita 
son bo'lagi hosil bo'ladi. Agar son bo'laklari 5 kg ga yetmasa, faqat tos suyagi 
ajratilib, qolgan suyaklari ajratilmay ishlatiladi, bunda bu go'sht butunligicha 
qovurish uchun ishlatilishi mumkin. Son bo'lagi katta holda bo'lsa, xuddi mol go'shti 
son bo'lagiga o'xshash go'shtning pardah izlari bo'yicha suyaklardan ajratib, 4 
bo'lakka bo'linadi. Go’shtlarning orasida cho’chqa go’shti tarkibida uglevodlarni 
to’gri xazm qilish va nerv tizimining to’g’ri ishlashi uchun muhim bo’lgan B1 
vitamini bor. Lekin cho’chqa go’shtini ko’p iste’mol qilmaslik kerak chunki u qizil 
go’shtlar guruhiga kiradi, ya’ni judayam ko’p yog’li. 
Mol go’shti ikkinchi tarafdan organizmning xujayralari sog’lom o’sishiga 
yordam beruvchi B12 vitaminini o’z tarkibiga oladi. Mol go’shti tarkibida temir va 
rux moddalari juda ko’p. Cho’chqa go’shtiga o’xshab mol go’shtini ham onda-sonda 
iste’mol qilish kerak. 
Bug’u go’shti sotuvi faqat veterinarlarning nazorati ostida amalga oshiriladi. U 
go’shtning kam yog’li va boy ta’mli xususiyatlarga ega. 
Quyonning go’shti sifatli, proteinlarga boy, ya’ni 20%dan yuqori va kam yog’li 
(3-5%) bo’ladi. Bundan tashqari, bu go’sht minerallarga (tuzlar, kalsiy va fosfor), 
vitaminlarga (asosan B guruhi) va mikroelementlarga (mis, kobalt, rux) boydir. 
Quyon go’shtining yana bir muhim tarafi bu inson organizmi tomonidan 
proteinlarning 90% yuqori o’zlashtirish darajasidir.Shuni ham aytib o’tish kerakki 
bu go’shtning xolesterol darajasi past, shuning uchun ham u qon aylanishi tizimi 
buzilganlarga foydali.