Mavzu: Boshqaruv hisobining ishlab chiqarish faoliyati Reja: Xarajatlar haqida tushuncha va ularni turkumlanishi

Ўзгарувчан харажатлар

Ишлаб чиқариш хажми ўзгариши билан пропорционал ўзгарадиган харажатлар

a 1.Маҳсулот таннархига кирувчи ) to’g’ri moddiy xarajatlar (xom ashyo, materiallar)

b ) to’g’ri mehnat xarajatlari (ish haqi, ish haqidan ajratmalar)

v) boshqa umum ishlab chiqarish xarajatlari (yokilg’i-moylash, elektroenergiya va sh.k.)

2. Давр ха-ражатлари-га кирувчи

a ) mahsulotni sotish, marketing-reklama bilan bog’liq ayrim xarajatlar (mahsulotni o’rash, joylash, yuklash)

b ) ma’muriy-boshqaruv xarajatlarining ayrimlari (yoqilg’i-moylash, elektroenergiya va sh.k.)

2-Chizma. O’zgaruvchan xarajatlarni turkumlash.
Bu xarajat to’g’ri rahbarlarning ishbilarmonlik faoliyati o’zgarishiga bog’liq emas, o’zgarmaydi, lekin mahsulot birligiga nisbatan doimo o’zgaradi.
O’zgaruvchi xarajatlarning standart miqdorlari korxonadagi resurslar sarfi me’yorlarigagina bog’liq bo’lsa, doimiy xarajatlar esa ham resurs sarfi me’yorlariga, shuningdek, amaldagi xarajatlar miqdoriga bog’liq bo’ladi. Ya’ni, doimiy xarajatlardan ayrimlari resurslar sarfi me’yorlari orqali hisoblansa, qolgan bir qismi faqat amalda qilingan xara­jatlar yig’indisidan iborat bo’ladi. Doimiy xarajatlarning shu ikkinchi qismi standartini aniqlashda oldingi yillarda ishlatilgan shu ko’rinishdagi xarajatlarning amaldagi qiymatlaridan foydalaniladi. Bunda me’yorlar 2-ifoda orqali aniqlanadi. Ishlab chiqarish xajmi o’zgarishi bilan xarajat elementlarining o’zgarishi orasidagi bog’liqlik xarajatlarni nazorat qilishda asosiy o’rinda turadi. Buning uchun o’z navbatida o’zgaruvchan va doimiy xarajatlarni bir-biridan ajrata olish lozim.