Mavzu: 1-4-sinf о‘qish darslarida о‘quvchilarning badiiy asarni tahlil qilish kompetensiyasini shakllantirish (2 soat amaliy) Mashgʻulot maqsadi

Oʻquvchilarni savol berishga oʻrgatish. Oʻquvchilarni savol berishga oʻrgatish matn ustida ishlashda yaxshi natija beradi. Metodist olimlarning fikricha, toʻgʻri berilgan savolda yarim javob tayyor boʻladi. Oʻquvchilar matnni ongli oʻzlashtira olsalargina, matn yuzasidan savol bera oladilar. Oʻquvchilarga savol berishni oʻrgatishni 2-sinfdan boshlash maqsadga muvofiqdir.

Oʻquvchilarni ongli ravishda savol tuzishga oʻrgatish uchun oʻqituvchi matnga oʻzi tuzgan yoki «Oʻqish kitobi»da berilgan savollarni tahlil qiladi. Tahlil uchun “Nega u yoki bu savol qoʻyilgan?”, “Unda kim yoki nima haqida gap boradi?”, “Savol koʻproq qaysi soʻzlar bilan boshlanadi?” kabi savollarni ishlatadi va matndan foydalangan holda bu savollarga javob berishni oʻrgatadi. Ikkinchidan, oʻqituvchi oʻquvchilar e’tiborini matnga savol tuzish yoʻliga qaratadi va savol tuzishdan oldin matnni diqqat bilan oʻqish, qatnashuvchi shaxslarni koʻrsatish, savol tuziladigan qismni ajratish kerakligini tushuntiradi. Savol tuzishga oʻrgatishning boshlangʻich bosqichida bu mashq jamoa boʻlib bajariladi va ta’limiy xarakterda boʻladi; buning uchun qulayroq savol ajratilib, nima uchun u qiziqarli ekani yoki, aksincha, noqulay boʻlsa nima uchun noqulayligi tushuntiriladi. Masalan, 3-sinfda “Ahillik ulugʻ baxt” ertagida “Odamlarning cholning bolalari haqidagi fikri yuzasidan savol tuzing” topshirigʻi berilgach, oʻquvchilar “Odamlar aqlli cholning bolalari haqida nima deyishdi?” kabi savol tuzishlari mumkin.

4-sinfda “Qovun sayli” (Sh.Sa’dulla) hikoyasi yuzasidan savol tuzish topshirigʻi quyidagicha beriladi:

• 
  Hikoyadagi birinchi xat boshini oʻqing va shu qism yuzasidan savol tuzing.
  
• 
  Hikoyadagi birinchi xat boshida qoʻllangan soʻzlarning ma’nosini izohlash boʻyicha savol-topshiriqlar tuzing. (Bejirim, sertoʻr soʻzlarining ma’nosini izohlang)
  
• 
  Hikoya qahramonlari yuzasidan savollar tuzing va shu kabilar.
  

Keyinchalik oʻquvchilar muhokama va ijodiy savollar berishni ham oʻzlashtirib oladilar.