Mavzu : Energosistemalarni avtomatlashtirish Reja: Kirish

4. Elektr ta’minoti sistemasida dispetcherizatsiya va telemexanizatsiya  

 Dispetcherlik  xizmati  energiya  ta‟minoti  tizimini  markazdan boshqaradi,  

uning    alohida    elementlarining    harakatini    nazorat    qiladi.  Ushbu  sistemaning 

normal  ishini  ta‟minlash  uchun  uskunalarni  ta‟mirlash  va    shikastlanishlarni  

yo‟qotish    yoki    tarqalishini    to‟xtatish    bilan    bog‟liq  operativ  qayta  ulashlarni 

amalga oshiradi.  Dispetcherlik  xizmati  xodimi  joylashgan  dispetcherlik  punkti  

(DP)  yoki  boshqarish  punkti  (BP)  bilan  nazorat  punktlaridagi  (NG)  boshqarish 

nazorat  ob‟yektlari  (BNO)  o‟rtasidagi  aloqa  telemexanika   yordamida  amalga  

oshiriladi.Telemexanika TB-TS-TO‟ (teleboshqaruv, telesignalizatsiya,teleo‟lchov) 

qurilmasini  o‟z  ichiga  oladi.  Telemexanikaning  hajmiga  qarab  TB-TS-TO‟ 

sistemasi quyidagilarni ko‟zda tutadi:  

-    liniya,    transformator,    avtomatik    rostlash    agregatlarining  o‟chirgichlarini,  

korxona  xududini  yoritish  kontaktorlarini teleboshqaruvini;  

-    barcha    teleboshqaruvli    va    teleboshqaruvsiz    ob‟yektlar    elektr  ta‟minoti  

sistemasida  yuklama  taqsimlanishiga   ta‟sir  etuvchi  katta  elektr iste‟molchilar 

holatlarini (ulangan, o‟chirilgan) telesignalizatsiyasini;  

-  6-35  kV  kuchlanishli  tarmoqlarda  o„chirgichlarni  yerga  tutashishdan  releli 

himoya yordamida avariyali o‟chirilishi signalizatsiyasini;  

-    teleboshqaruv    transformatori    yoki    rostlash    agregatining    o‟ta  yuklanish  

telemexanikasining    normal    ish    rejimlari    bilan    bog‟liq    BP    dagi  nosozliklar 

signalizatsiyasini;  

-  podstansiya  shinasidagi  kuchlanishni,    elektr  ta‟minoti  liniyasidagi tokning  

teleo‟lchovini.   

---

16 

Teleboshqaruv    uskunalarning    bajaruvchi    mexanizmlariga    ta‟sir  etuvchi 

boshqarish  signallarini  masofaga  uzatishni  ta‟minlaydi:  Normal  va  avariya  

rejimlarida  tez-tez  operativ  qayta  ulanishlarni  amalga  oshirish talab qilinsa va 

ko‟rsatilgan qayta ulanishlarni avtomatika vositalari bilan amalga oshirish mumkin 

bo‟lmasa, TB ko‟zda tutiladi. Teleboshqaruv  tizimi  doimiy  navbatchi  xodimsiz  

ishlaydigan  ob‟yektlar    uchun,    hamda        avtomatik    boshqarish    qurilmalari  

sifatida    ham  qo‟llaniladi.  Teleboshqaruvli  elektr  ta‟minoti  ob‟yektlari  albatta  

maxalliy boshqaruvga ega bo‟lishlari kerak. Uzatuvchi  telemexanika  qurilmalari  

va    qabul    qiluvchi    qurilmalar  aloqa    kanallari    bilan    bog‟langan.    Ular    uchun  

simli    aloqa    liniyalari,  radioliniyalari,  kuch  va  yuqori  voltli  liniyalar  ishlatiladi.  

Aloqa kanallaridan foydalanish usuli bo‟yicha TB-TS-TO‟ qurilmasi ko‟p va kam 

kanallilarga bo‟linadi.