Мавзўи Предмети омӯзиш ва вазифаҳои фан. Мавќеи геополитикї ва таќсимоти маъмурию сиёсии Љумњурии Тољикистон Наќша

ТоҷикистониШимолӣ (ҚурамаюМуғул)
Канораи шимолии ТоҷикистонроқаторкӯҳҳоиҚурама (нишебиҳоиҷанубӣ) ваМевағул (Муғул) ишғолкардаанд, кибасистемаикӯҳииТёншониҒарбӣдохилмешавад. ҚаторкӯҳҳоиҚурамаазшимолушарқбаҷанубуғарб170 кмтӯлкашида, баҳаминсамтпастшудамеоядва то ҳамвориидаштиДилварзин мерасад. ҶоиазҳамабаландиқаторкӯҳқуллаиБобоиоб (3768 м ) мебошад, кидарқисматишимолу шарқиионҷойгиршудааст. ҚисмиҷанубуғарбииқаторкӯҳномиҚаромазоррогирифтааст.Дар ҷанубуғарбииқаторкӯҳиҚурамакӯҳҳои Меваѓул (Муғул)ҷойгиршудааст, кидаштиМирзоравотонҳороазҳамҷудо мекунад. Баландии мутлақиМеваѓул 1623 м. (қуллаиМузбек) буда, қад–қадидарёиСир40 кмтӯлкашидааст.
Водии Фарғона
Байни қаторкӯҳхоиЧаткал (Ӯзбекистон), ҚурамаваМевағулазшимолуғарбвақаторкӯҳҳоиТуркистонваОлой (якқисмдарҚирғизистон) азҷанубводииФарғонаҷойгир шудааст. Водӣ300 кмдарозӣва170 кмбардошта, шаклиэлипсродорад. ВодииФарғонароазтарафишимолушарққаторкӯҳимередионалӣ тӯлкашиадиФарғона (Ӯзбекистон) бандкардаастватанҳоазғарбгузаргоҳитангедорад, кибономи«ДарвозаиХуҷанд»машҳураст. Қисмати шарқииводӣвасеъбуда, бағарбоҳиста–оҳистатангшудамеояд. БамарзиТоҷикистонтанҳоканораиғарбииводӣдохилшудааст. Водӣасосанҳамворбуда, қисматизиёдионтерассаиқадимаидарёиСираст.
Баландии водии Фарғонаазсатҳибаҳрдарҷазираҳо ва обғалтҳоидарёиСир 300-320 мбуда, дарпешкӯҳҳоаз 800 то1000 ммерасад. ДарёиСирводиробадуқисм: соҳиличапваросттақсиммекунад. ҚисмисоҳилиростиводӣаздарётопешкӯҳҳоиҚурамаваМевағулдоманпаҳнкардааствааз 320 то800 мбаландшуда меравад. ҚисмисоҳиличапиводӣазсоҳиличапидарётопешкӯҳҳоиТуркистонкашолёфта, то1000 мбаландшудамеравад.
ТоҷикистониМарказӣ (ҲисоруОлой)
ҚисматимарказииТоҷикистонро қаторкӯҳҳҳоиҲисоруОлой, кибасистемаикӯҳииТёншониҶанубӣмансуббуда, азқаторкӯҳҳоиТуркистон, Зарафшон, Ҳисор, ҚаротегинваОлойиборатаст, ишғолкардаанд. ИнқаторкӯҳҳороазшимолдепрессияиФарғона, азҷанубводииҲисор, водиидарёиСурхобва водии Олой иҳотакардаанд. Қаторкӯҳҳоарзӣвасубарзитӯлкашида, боводиидарёҳоиЗарафшон, Яғноб, Искандардарё, ФондарёваКофарниҳонҷудошудаанд. ДарозииумумииқаторкӯҳҳоиҲисоруОлойназдик900 кмбуда, баландииаксариятиқуллаҳоаз5000 мзиёдаст. Қуллаҳояшростфаромадаванӯгтезанд.