Мавзўи Предмети омӯзиш ва вазифаҳои фан. Мавќеи геополитикї ва таќсимоти маъмурию сиёсии Љумњурии Тољикистон Наќша

Чихелекишумодархотирдоред, канданиҳоифоиданокроазҷиҳатихосиятҳоифизико–химиявӣба 3 гурӯҳикалонтақсиммекунанд:канданињоифоиданокизеризаминииэнергетикиисўзанда, маъданїваѓайримаъданї.
Канданиҳоифоиданокиэнергетикиисўзанда аз ангишт, нефт, газ, варақсангҳоисӯзанда, торфиборатаст.
Ангишт. ТоҷикистоназҷиҳатизахираҳоиангиштдарОсиёиМиёнаҷоинамоёнромегирад. КонҳоикалониангиштдарТоҷикистониМарказӣваҶанубуШарқӣмавҷуданд. УмумандарТоҷикистон 29 кони ангишт дарёфт шудааст, ки аз онҳо 7 –тоаш (ФонуЯғноб, Киштут–Зауран, Моғиён, Назарайлоқвағ) аҳамиятисаноатӣдоранд. Аксариятиинконҳодарҷойҳоидушворгузариминтақаибаландкӯҳӣҷойгиршуда, новобастабасифатибаландиангишт, истеҳсолисаноатии он ба роҳмонданашудааст. Захираҳоиангиштроолимон 4,5 млрд. тоннаҳисобкардаанд.
Кониангишти ФонуЯғноб (Равот)–40 кмҷанубтаразмарказиноҳияиАйнӣва130 кмшимолтаразшаҳриДушанбеҷойгиршудааст. Ангишти ин кон баландсифат ва коксшаванда мебошад.
Кони ангишти Шӯроб – дар ҷанубуғарбиишаҳриИсфараҷойгиршудааст. Ангиштиинконангиштибӯрмебошад. Кон аз 27 қабатиангиштиборатаст, киазон 22 –тояшаҳамиятиистеҳсолӣдорад.
Кони ангишти Киштут – Зауран - дар нишебии шимолии қаторкӯҳиЗарафшон, дарҳавзаидарёҳоиКиштутваЗауран, 40 км. шарқтаразшаҳриПанҷакент, дарбаландии 1800 –2400 м. ҷойгиршудааст. Даркон 16 қабатиангиштмуайянкардашудааст, киғафсииқабатҳоиалоҳидато6,7 м. мерасад.
Кони ангишти Моғиён - дар водии дарёи Моғиён, 42 км. дуртаразшаҳриПанҷакент (дарсамтиҷанубушарқиион) ҷойгиршудааст. Сифатиангиштмувофиқимаълумотимуттахассисононқадарбаланднест.
Кони ангишти Зиддӣ – дар нишебии ҷанубииқаторкӯҳиҲисор, 72 км. шимолтаразшаҳриДушанбева5 км дуртар аз роҳиДушанбе–Хуҷандҷойгиршудааст. Баландиимутлақиҷойгиршавииконаз 2400 то 2600маст. Захираиумумииангишт 45 млн. тоннааст.
Кони ангишти Назар – Айлоқ- дар наздикии деҳаиҲаёт (ноҳияиРашт), дарҳавзаидарёиЯрхич (шохобиростиСурхоб), дарнишебииҷанубииқаторкӯҳиОлойҷойгиршудааст. Захираиумумииангишт 22,5 млн.т. мебошад.
Кони ангишти Минанду Ҳайрон – 46 км. шимолу шарқтар аз деҳаиТавилдара, дарноҳияиСангвор ҷойгиршудааст. Даркон 5 қабатмуайяншудааст, киазонҳотанҳояктоашаҳамиятиистеҳсолӣдорад.
Инчунин як қаторконҳоихурд–хурддарнишебиҳоиҷанубииқаторкӯҳиҲисормавҷудаст: Тошкутан, Ҳакимӣ, Суффа, Чашмасанг.
Аз конҳоиангиштиПомиркониКуртекинрономбаркарданмумкинаст. КонимазкурдарноҳияиМурғобдарбаландии4200 мҷойгиршудааст. Дарконякқабатиангиштмавҷудаст, ғафсииқабатҳокамтаразякметрбуда, захираиумумии 5,5 млн. тмебошад.
Нефт ва газ. Дар ҳудудиТоҷикистон 2 вилоятинефтугазироҷудомекунанд: ТоҷикистониШимолӣ, киқисмиҷанубуғарбиидепрессияиФарғонароишғолмекунадваҶанубӣ, киҳудуди депрессияи ҶанубуҒарбироишғолмекунад.
Дар шимолии ҷумҳурӣ 30 структураҳоибанефтугазперспективанокмуайяншудааст, киазонҳоякчандконҳо–Равот, Конибодом, КонибодомиШимолӣ, Айритан, Ниёзбек, Маданият, КИМ (Селроҳа), Маҳрам, ОбиШифо, Қарақчиқумкушодашудааст.