“материаллар қаршилиги” фанидан

Шундай қилиб, нормал кучланишларнинг экстремиал қийматлари параллелепепед ўқларига параллел ва тик юзаларда ҳосил бўлади, уларнинг миқдорлари шу юзаларга таъсир қилган бош σ1 ва σ2 кучланишларга тенгдир.

• Шундай қилиб, нормал кучланишларнинг экстремиал қийматлари параллелепепед ўқларига параллел ва тик юзаларда ҳосил бўлади, уларнинг миқдорлари шу юзаларга таъсир қилган бош σ1 ва σ2 кучланишларга тенгдир.
• (2) формулага биноан энг катта урунма кучланиш sinα = 1, яъни α = 45° бўлганда вужудга келади:
• (3)
• Демак, максимал урунма кучланиш ташқи нормали энг катта бош кучланиш билан 45° бурчак ташкил қилган қия юзаларда вужудга келади ва бош кучланишлар айирмасининг ярмига тенг бўлади. Ташқи нормали Nα бўлган а – а қия юза учун чиқарилган (1) ва (2) формулалардан фойдаланиб, бу юзага тик ва нормали Nβ бўлган в – в қия юза учун ҳам кучланишларни топиш мумкин (3-шакл).

Бу юзалар бир-бирига тик бўлганлигидан β = 90° + α бўлади. Шундай қилиб, (10.3) формулага биноан:

• Бу юзалар бир-бирига тик бўлганлигидан β = 90° + α бўлади. Шундай қилиб, (10.3) формулага биноан:
• (4) бўлади. (1) формулага муофиқ, урунма кучланишни топамиз:
• (5)
• (1) ва (4) формулаларни ҳадлаб қўшсак (6)
• келиб чиқади.

• 3-шакл.

Демак, ўзаро тик икки юзидаги нормал кучланишларнинг йиғиндисига тенг бўлиб, ўзгармас миқдордир.

• Демак, ўзаро тик икки юзидаги нормал кучланишларнинг йиғиндисига тенг бўлиб, ўзгармас миқдордир.
• Енди (2) ва (5) формулаларни солиштириб, қуйидаги ифодани чиқарамиз: (7)
• Бинобарин, ўзаро тик икки юзанинг урунма кучланишлари бир-бирига тенг бўлиб, йўналишлари қарама-қаршидир.
• Хулоса: агар бирон юзада урунма кучланиш пайдо бўлса, унга тик юзада ҳам биринчи юзадаги урунма кучланишга тенг ва тескари йўналган урунма кучланиш ҳосил бўлиши керак.
• Бу хулосага урунма кучларнинг жуфтлик қонуни дейилади. Ниҳоят, (1) формуладан (5) формулани ҳадлаб айирсак,
• (8)
• келиб чиқади. Бу формула бош кучланишларни топишда керак бўлади.