“материаллар қаршилиги” фанидан

“МАТЕРИАЛЛАР ҚАРШИЛИГИ” ФАНИДАН

• Тузувчи: катта ўқитувчи Б.Н.Гаппаров

• ҚМБ ва КИЧ, ЕУТТ, ХК (Қ)
• йўналиши талабалари учун.

• “Умумтехника фанлари” кафедраси

• Маърузалар матни

МАЪРУЗА № 10

• Мавзу: Мураккаб кучланиш.

РЕЖА:

• 1. Кучланганлик ҳолатларининг турлари.
• 2. Чизиқли ва текис кучланганлик ҳолатлари учун стерженнинг оғма кесимларидаги нормал ва урунма кучланишларни аниқлаш.

1. Кучланганлик ҳолатларининг турлари.

• Эластиклик назариясида кучланган ҳар бир стерженнинг исталган нуқтасидан бир-бирига тик йўналган учта бош юза ўтказиш мумкинлиги исбот қилинади; бундай юзаларга учта бош нормал кучланиш таъсир қилган бўлади.
• Агар стерженнинг ҳар қандай нуқтасидан учта бош юза билан чекланган элементар куб ажратилса, бу кубнинг учта томонига учта бош нормал кучланиш таъсир қилган бўлади, бу ҳолда стержен ҳажмий кучланиш ҳолатида бўлади (1-шакл, а).
• Ажратилган кубнинг томонларига иккита бош нормал кучланишгина таъсир қилса, стержен текис кучланиш ҳолатида (1-шакл, б), фақат биргина бош кучланиш таъсир қилса стержен чизиқли кучланиш ҳолатида бўлади (1-шакл, в).

• 1-шакл.

• 2-шакл.

Кейинги ҳол стерженларнинг оддий чўзилиши ёки сиқилишига тўғри келади. Бундай кучланиш ҳолати муфассал текшириб ўтилди. Энди текис ва ҳажмий кучланиш ҳолатларини текширамиз.

• Кейинги ҳол стерженларнинг оддий чўзилиши ёки сиқилишига тўғри келади. Бундай кучланиш ҳолати муфассал текшириб ўтилди. Энди текис ва ҳажмий кучланиш ҳолатларини текширамиз.
• Бош кучланишларни σ1, σ2 ва σ3 билан белгилаймиз. Булардан σ1 ни энг катта бош кучланиш, σ3 ни эса энг кичик бош кучланиш деб қабул қиламиз. Бу шарт мана бундай ёзилади: σ1 > σ2 > σ3. Масалан, учта бош кучланишларнинг қийматлари:
• бўлса, у ҳолда
• ва бўлади.