“материаллар қаршилиги” фанидан

Шаклдан кўринадики, агар (а,б) ва (в,г) кесимларни бир-бирига яқинлаштирсак, нормал кучланиш бу икки кесимни бир-биридан узоқлаштиришга, уринма кучланиш эса бу икки кесимни бир-бирига нисбатан силжитишга интилади.

• Шаклдан кўринадики, агар (а,б) ва (в,г) кесимларни бир-бирига яқинлаштирсак, нормал кучланиш бу икки кесимни бир-биридан узоқлаштиришга, уринма кучланиш эса бу икки кесимни бир-бирига нисбатан силжитишга интилади.
• Шундай қилиб, σα ва τα кучланишлар таъсиридан стержен материали икки хил деформатсияланади ва уларга икки хил деформатсия: бўйлама ва силжиш деформатсиялари тўғри келади.
• Текис кучланиш ҳолати. Қурилиш конструктсиялари ичида текис кучланиш ҳолатида бўлган пластина ва қобиқ кўринишидаги элементлар кўп учрайди. Масалан, йиғма уй қурилишида девор панел ва парда деворлардан кенг фойдаланади ва ҳоказо.
• Текис кучланиш ҳолатида бўлган параллелипипеднинг кучланиш ҳолатини текширамиз. Бу ҳолатда бўлган параллелипипед материалининг мустаҳкамлигини текшириш учун унинг ихтиёрий кесимларида ҳосил бўладиган энг катта нормал ва уринма кучланишларнинг қийматларини аниқлаймиз (7-шакл).

• 7-шакл.

Ташқи нормали н бўлган бирор қия кесимни кўриб чиқамиз. Бу ташқи нормали σ1 бош кучланиш билан α ва σ2 бош кучланиш билан

• Ташқи нормали н бўлган бирор қия кесимни кўриб чиқамиз. Бу ташқи нормали σ1 бош кучланиш билан α ва σ2 бош кучланиш билан
• бурчаклар ҳосил қилади.
• Қия кесимга нормал σα ва уринма τα кучланишлар таъсир қилади. Бу кучланишларнинг қийматлари бош кучланишларга боғлиқдир.
• (11) ва (12) формулалардан фойдаланиб, σ1 ва σ2 бош кучланишлар таъсиридан ҳосил бўладиган натижаларни қўшиш йўли билан σα ва τα ларнинг миқдорини аниқлаймиз.
• ОХ ўқи йўналиши бўйича σ1 нормал кучланиш таъсиридан ҳосил бўлган чўзилиш:
• ОУ ўқи йўналиши бўйича σ2 нормал кучланиш таъсиридан ҳосил бўлган чўзилиш:
• Бу нормал кучланишларнинг йиғиндиси қуйидагича бўлади:
• (13)