Matematika oqíTÍw metodikasí

Baha. Shama. Pul. Dáramadqa baylanıslı máseleler 
Turmısta kásip-óner kóp. Puxta iyeleseńiz, olardıń hár biri 
ǵáziyne! Buǵan erisiw ushın tek ǵana qunt penen oqıw, miynet etiw 
kerek. 
Paxtashılıq, 
salıgershilik, diyqanshılıq, sharwashılıq, 
qusshılıq-bular áyyemnen kiyatırǵan tawsılmas ǵáziyne esaplanıp 
keledi. Xalqımızdıń pidayılıq miyneti hám aqılı menen bul 
ǵáziyneler saqawatınan minnetdar bolıp kiyatırmız. 
345

---

Xatamjan 
hám 
Nargizanıń 
shańaraǵında qoy, eshki, qoraz hám 
tawıqlar baǵıladı. Qoy hám eshkilerge 
Xatamjan, qoraz hám tawıqlarǵa úkesi 
Nargiza qaraydı. Qorazlar 6, eshkiler onnan 
3 márte kem, eshki hám qorazlar birgelikte 
neshew bolsa, qoylar sonsha. Eger, qoylar 
hám tawıqlardıń ayaqları birgelikte 104 
bolsa, tawıqlar neshew? 
Eger, bir tawıqqa 100 g júweri, 150 g jem hám 50 g sulı yamasa 
arpa berilse, barlıq tawıqlar ushın 1 ayǵa qansha azıq jıynaw kerek? 
Eger, bir kúnde bir qoy yamasa eshki ushın 250 g dán hám 400 g 
jem berilse, olar ushın 1 ayǵa qansha azıq jıynaw kerek? 
1 kg júweri 130 sum hám 1 kg jem 60 sum tursa, 1 jılǵa tawıqlar 
ushın neshe sumlıq hám haywanlar ushın neshe sumlıq azıq jıynaw 
kerek boladı? 
Eger bir tawıqtan 1 jıl dawamında 250 dana máyek alsa, Nargiza 
tawıqlardan barlıǵı bolıp neshe máyek alıwı múmkin? 
Eger, 1 dana máyek ortasha 60 sumnan satılsa, 1 jılda neshe 
sumlıq máyek satılıwı múmkin? Bul pul tawıqlarǵa azıq ushın 1 jılda 
sarıplanǵan puldan qansha artıq? 
Oqıwshılar mektep baǵına 300 túp alma hám 200 túp alsha nálin 
otırǵızdı. Hár bir qatarǵa teńinen nál otırǵızdı. Sonda almalar 
alshaǵa qaraǵanda 5 qatar artıq boldı. Oqıwshılar neshe qatar alma 
hám neshe qatar alsha nálin otırǵızǵan? 
Oqıwshılar «Qarasuw» qusshılıq fermasında 1458 tawıq baǵıldı. 
Bul olar baqqan úyreklerden 835 ke artıq. Oqıwshılar neshe úyrek 
baqqan? Barlıq quslar neshew? 
Qusshılıq fermasında 645 tawıq, 780 úyrek hám 550 ǵaz 
baǵılmaqta. Eger bir ayda hár bir tawıqqa 9 kg, úyrekke 15 kg hám 
ǵazǵa 13 kg azıq sarıplansa, ferma barlıq quslar ushın bir ayda 
qansha azıq jıynawı kerek? Máseleni ańlatpa dúzip sheshiń. 
346

---

Eki atızǵa 45 qapshıq egislik 
kartochka alıp kelindi. 1-atızǵa 2-
atızǵa qaraǵanda 5 qapshıq artıq 
egislik keltirildi. Eger 1- atızǵa
ekinshisine qaraǵanda 350 kg artıq 
egislik keltirilgen bolsa, hár bir atızǵa 
neshe kilogrammnan egislik kartochka 
keltirilgen? 
Sabır ijaraǵa jer alıp, ıssıxana qurdı hám pamidor ekti. Onıń 
qaysı ayda neshe kilogramm pamidor alǵanın hám bir kilogramm 
pamidordıń bahası usı kestede berilgen. 
Ay 
Alınǵan ónim (kg) 
1kg pomidor bahası (sum) 
Yanvar 
260 
1200 
Fevral 
650 
1000 
Mart 
750 
800 
Aprel
400 
460 
a) barlıǵı neshe kilogramm pamidor ónimi alınǵan? 
b) hár ayda neshe sumlıq pamidor satılǵan? 
d)barlıǵı neshe sumlıq pamidor satılǵan?