Matematika oqíTÍw metodikasí

slavyansha 
nomerlew sistemasın qısıp shıǵaradı. 
Magniсkiy arifmetikasında tek arifmetikalıq maǵlıwmatlar ǵana 
berilmey, al algebra, geometriya hám trigonometriyaǵa baylanıslı 
materiallar da berilgen. Sol zamanlarda matematikanıń bólimleri 
jeterlishe anıq differenсiyalanbaǵan edi. 
Magniсkiy arifmetikası kursında hesh qanday dálil berilmegen, 
túsindiriw, qaǵıydalar bayan etiw menen keltirilgen. Bul Magniсkiy 
sabaqlıǵınıń tiykarǵı kemshiligi edi. Bunday sabaqlıqlar 
oqıwshılardı da, oqıtıwshılardı da qanaatlandırmadı. Kitap materialı 
sorawlar hám juwaplar túrinde reсeptur anıqlamalar hám qaǵıydalar 
túrinde bayan qılınar edi. 
Arifmetika 
metodikasın 
jaratıw 
jumısında 
tómendegi 
shıǵarmalarda berilgen ideyalardıń qımbatı hám biziń zamanımızǵa 
sáykes keletuǵınları tómendegilerden ibarat: 
1.
Oqıw materialı konсentrler boyınsha jaylastırıladı. Tiykarınan, 
úsh konсentr ajıratılǵan: birinshi onlıq, birinshi júzlik, kóp xanalı 
sanlar. 
2.
Oqıwshını awızeki hám jazba esaplaw usılları arqalı 
arifmetikalıq ámeller nızamları hám qásiyetlerin ózlestiriwge alıp 
keliw barısında birinshi tabıslı háreket qılınǵan. 10 ishinde qosıwdı 
úyreniwde balalar qosıwdıń orın almastırıw nızamı menen tanısadı. 
100 ishinde qosıw hám alıwdıń esaplaw usılları sandı qosındıǵa 
qosıw, qosındını sannan alıw qaǵıydalarına tiykarlanǵan halda ashıp 
beriledi. Máselen: 
32 – 13 = 32 – (10 + 3) = (32 - 10) – 3 = … 
Usı jerde xanalap qosıw usılı da ashıp beriledi. Kestede 
kóbeytiwdi úyreniwde kóbeytiwdiń orın almastırıw nızamı kiritiledi. 
3.
Oqıwshılardıń ózbetinshe jumısları anıqlanadı hám oǵan úlken 
itibar beriledi. Oqıwshılardıń ózbetinshe jumıslarına basshılıq qılıw 
hám oqıtıwdı individuallastırıwdı ámelge asırıw ushın arnawlı 
«Арифметические листки» kitabınıń betlerinen paydalanıladı 
(kitapta 2523 másele bar), bul betler kartonǵa jabıstırılıp 
oqıwshılarǵa tarqatıladı. 
360

---

4.
Kórgizbelilik, ásirese bilimlendiriwdiń birinshi qádemlerinde 
keń qollanıladı. 
5.
Keyinirek «ámellerdi úyreniw metodı» dep atalǵan metodtı 
teoriyalıq tiykarlawǵa hám ámeliy islep shıǵıwǵa tiykar salındı.