Matematika oqíTÍw metodikasí

Baqlaw ushın sorawlar 
1.
Úlesler menen tanıstırıwǵa baylanıslı sabaq bólegin islep 
shıǵıń. 
2.
Hár túrli figuralardı teń bóleklerge bóliw jaǵdayların 
tiykarlań. 
3.
Bólsheklerdi úyreniwge baylanıslı máseleler dúziń. 
310

---

14-§.
 
ARIFMETIKALÍQ MÁSELELER SHESHIWGE 
ÚYRETIW METODIKASÍ 
Usı tema boyınsha oqıwshılardıń bilim hám kónlikpelerine 
talaplar: 
Hár bir oqıwshı: 
– Baslawısh klaslarda matematika boyınsha máselelerdi 
sheshiwge úyretiwge baylanıslı dástúr esletpesiniń tiykarǵı 
qaǵıydaların; 
– Baslawısh klaslarda matematika kursında ótilip atırǵan 
ápiwayı hám quramalı máselelerdi; 
– Baslawısh klaslardıń matematika kursında tekstli máseleler 
funkciyasın; 
– Máselelerdi sheshiwge úyretiwge baylanıslı hár túrli usıllardı 
(júzbe-júz sáwbet, kórgizbeli qurallardan paydalanıw); 
BILIWI KEREK: 
Sonday-aq, hár bir oqıtıwshı; 
– Hár qanday máseleni oqıwshılar menen júzbe-júz analiz etiw; 
– Oqıwshılarǵa máseleni hár túrli jollar menen sheshiw 
múmkinshiligin túsindire alıw; 
– Shınıǵıwdıń hár túrli basqıshlarında máseleni sheshiwdiń hár 
túrli jazba kórinislerinen maqsetli paydalana alıw; 
– Másele sheshimin tekseriwdiń hár túrli jollarınan paydalana 
alıwı; 
– Máselelerdi sheshiwdi úyretiw shınıǵıwın islep shıǵa alıwı; 
– Baslawısh klaslar ushın matematika kursı boyınsha hár 
qanday máseleni sheshe alıwı kerek. 
BASLAWÍSH KLASS MATEMATIKA KURSÍNDA 
MÁSELENIŃ FUNKСIYASÍ 
Сifrlı sanlar hám nol arifmetikasın úyreniw, dástúrge qaray 
maqsetke qarap baǵdarlanǵan sistemaǵa tiykarlanadı, yaǵnıy olardı 
sheshiw usı kurstıń tiykarǵı túsiniklerin qáliplestiriw menen 
baylanıslı boladı. 
311

---

Teoriyalıq máseleler shınıǵıwlardı sheshiw dawamında ámeliy 
áhmiyetke iye, bunıń menen shınıǵıwlar teoriya menen ámeliyattı 
ózara baylanıstırıwshı zveno wazıypasın atqaradı. Shınıǵıwlardan 
paydalanıw oqıwshılarda materialistlik dúńyaqarastı qáliplestiriwge 
xızmet etip, olarǵa «san», «arifmetikalıq ámel», sıyaqlı abstrakt 
túsinikler real turmıstan, ámeliy iskerlikten alınǵanına isenimdi 
bekkemleydi. 
Shınıǵıwlardı sheshiw proсesinde oqıwshılar sanasın ósiriwshi 
faktler menen tanısadı. Bunıń menen olardıń parıqlaw sanası 
keńeyedi, hám de shınıǵıw menen turmıs, (ámeliyat) ortasında 
úzliksiz baylanıs ornatıladı. 
Shınıǵıwlardı sheshiw oqıwshılardıń aqılıy rawajlanıwına úlken 
tásir kórsetip, olarda analiz etiw, salıstırıw, ulıwmalastırıw hám 
abstrakt parıqlawǵa kónlikpelerin qáliplestiredi. Shınıǵıwlardıń 
tárbiyalıq áhmiyeti de joqarı dárejede bolıp esaplanadı. 
Joqarıda sanap ótilgen funkсiyalardı (wazıypalardı) orınlar eken, 
usı waqıtta, shınıǵıwlardıń ózleri de tuwrıdan-tuwrı úyreniw 
obektine, 
sonday-aq, 
olardı sheshiw zárúrli kónlikpelerdi 
qáliplestiriwshi quralǵa aylanadı. 
Tapsırma 1. Baslawısh klaslar ushın matematika dástúrine 
esletpe teksttin úyrenip, onnan shınıǵıwlardı sheshiw menen 
baylanıslı bólimlerdi ajıratıw. Bul tekstti shınıǵıwlar funkсiyası 
menen salıstırıń. 
Tapsırma 2. Baslawısh klaslar ushın matematika qollanbası
menen tanısıp, tekstli shınıǵıwlardıń tiykarǵı elementlerin aytıń. 
Qaysı jaǵdayda «shınıǵıwdıń sheshimi» turaqlı sózin qollanıw 
múmkinligin túsindiriń. 
Balalarǵa bul turaqlı sózdiń mazmunın qalay túsindiriw 
múmkin?