2-lekciya. Tarmaq qawipsizliginde zamanagóy qawipsizlikler joba

2-LEKCIYA. TARMAQ QAWIPSIZLIGINDE ZAMANAGÓY QAWIPSIZLIKLER

JOBA:

1. 
   Tarmaq qawipsizligine qoyılatuǵın talaplar.
   
2. 
   Tarmaq qawipsizliginde hújimler.
   

Gilt so'zler: qawipsizlikke abaylar, telekommunikaciya tarmaqları, zamanagóy telekommunikasiya sistemaları hám tarmaqlarında informaciyanı qorǵaw, ruxsat etilmegen paydalana alıwlardıń aqıbetleri túrleri.

Telekommunikaciya tarmaǵınıń tiykarǵı elementi retinde telekommunikaciya sistemalarınıń IQni támiyinlew máselesi zárúrli áhmiyetke iye, sebebi qawipsizlikke abaylar aqıbetleri tómendegiler esaplanadı :

• telekommunikaciya xızmetlerine ruxsat etilmegen jalǵanıw, sonıń menen birge, telekommunikaciya tarmaqlarındaǵı túrli jalataylıqlar ;
• telekommunikaciya sistemaları bólek elementleriniń yamasa pútin telekommunikaciya sistemalarınıń isten shıǵıw múmkinshiligi;
• telekommunikaciya sistemalarınıń islew natiyjeliligin azayıwı;
• telekommunikaciya sistemalarınıń texnikalıq qurallarında alıp barılatuǵın abonentlerdiń informaciyaların shıǵıp ketiwi;
• telekommunikaciya sistemalarında uzatılatuǵın maǵlıwmatlar bazası informaciyalarınıń shıǵıp ketiwi.
Telekommunikaciya tarmaqlarında IQti támiyinlewdiń tiykarǵı ob'ektleri tómendegiler esaplanadı :

• 
  tarmaqta qayta islenetuǵın hám aylanatuǵın abonentler informaciyaları;
  
• 
  tarmaqtaǵı texnikalıq quralları ;
  
• 
  uyqas PT hám operasion sisteması (OS);
  
• 
  basqarıw sisteması;
  

• 
  maǵlıwmatlar bazaları kórinisindegi telekommunikaciya maǵlıwmatları.
  

2.1-Súwret. Maǵlıwmatuzatıwtarmaǵı apparatlarınabolatuǵınhújimler
Zamanagóy telekommunikaciya sistemaları hám tarmaqlarında informaciyanı qorǵaw degende uzatılıp atırǵan, saqlanıp atırǵan hám qayta islenip atırǵan informaciyanıń isenimliligi hám pútkilligin támiyinlew maqsetinde hár qıylı qural hám usıllardı isletiw, sharalardı kóriw hám ilajlardı ótkeriw túsiniledi.
Informaciyanı ximoyaqılıw - bul:

• 
  Informaciyanıń fizikalıqpútkilligintámiyinlew, yaǵnıyinformaciyaelementlerintosqinliqlarǵadúskeliwihámjoǵalıpketiwinejolqoymaw
  
• 
  Informaciya pútkilligin saqlawda onıń elementlerin almastırıwǵa (modifikasiyaǵa) jol qoymaw ;
  
• 
  sáykes kepilliklerge iye bolmaǵan shaxslar yamasa processler tárepinen informaciyanı ruxsat etilmegen alınıwına jol qoymaw ;
  
• 
  iyelarine uzatılıp atırǵan resurslar tek ǵana tárepler kelgenler shártlerge uyqas túrde isletiliwine isenim payda etiliwi kerek, bolıp esaplanadı.