Matematika modellashtirish 402-Guruh talabalari tayyorladi


Ijtimoiy – iqtisodiy model



Download 13,08 Mb.
bet9/38
Sana21.12.2022
Hajmi13,08 Mb.
#892568
1   ...   5   6   7   8   9   10   11   12   ...   38
Bog'liq
MatModel Y.N.J

Ijtimoiy – iqtisodiy model
Ijtimoiy-iqtisodiy modellar taxminan, 18-asrdan qo’llanila boshlandi. F. Kenening “Iqtisodiy jadvallar”ida birinchi marta butun ijtimoiy takror ishlab chiqarish jarayonining shakllanishini ko’rsatishiga harakat qilingan. Iqtisodiy tizimlarning turli faoliyat yo’nalishlarini o’rganish uchun har xil modellardan foydalaniladi. Iqtisodiy taraqqiyotning eng umumiy qonuniyatlari xalq xo’jaligi modellari yordamida tekshiriladi. Turli murakkab ko’rsatkichlar, jumladan, milliy daromad, ish bilan bandlik, iste’mol, jamg’armalar, investisiya ko’rsatkichlarining dinamikasi va nisbatini tahlil qilish, uni oldindan aytib berish uchun katta iqtisodiy modellar qo’llaniladi. Aniq xo’jalik vaziyatlarini tekshirishda kichik iqtisodiy tizimlardan, murakkab iqtisodiy tizimlarni tekshirishda, asosan, matematik modellardan foydalaniladi.

Imitatsion model tushunchasi.
Imitasion model tushunchasi. Imitasion modellardan hozirgi kunda turli sohalarda juda keng foydalanilmokda. EHM da aholining gripp bilan kasallanishining tarqalishi, kimyoviy reaktorning ishi, shahar transportining yo’lovchilar bilan ta’minlanishi, zavodda ishlab chiqarishning o’sishi va boshqa ko’p ishlar imitasiya qilinadi, ya’ni bu yerda imitasion modellar yordamga keladi. Shu maqsadda boshqaruvning avtomatlashtirilgan sistemalari (BAS) tarkib topmoqda. BAS keng savollar to’plamiga javoblarni operativ olishni ta’minlaydi, bu esa boshqaruvda asosli yechimlarni qabul kilish uchun zarurdir, yuqori saviyadagi BAS imitasion modellar bilan ta’minlanadi. Imitasion model jarayondagi o’zgarishning oqibatlarini darhol ko’rsatadi, tor joylarini aniqlaydi, boshqaruv strategiyasini aytib beradi. Bunday model bilan ishlashda har qanday aqlga to’g’ri keladigan variantlarni ko’rikdan o’tkazish mumkin. Masalan, asbob-uskunalarni profilaktik xizmat maqsadida to’xtatish uchun vaqtni tanlash kerak bo’lsa, modelda turli variantlarni ko’rish oson va ulardan eng kam zarar keltiradigani tanlab olinadi. Bu holda ma’lum amallarining biror ketma-ketligi ko’rinishida ro’yobga chiqariladigan matematik modellardan foydalanilgan. Bunday modellar algoritmik yoki imitasion modellar nomini oldilar. Imitasiya so’zi tarjimada o’xshatmoq ma’nosini beradi. Obyektning vaqt mobaynida o’zgarib turadigan tashqi ta’sirlardagi xarakterini aks ettiruvchi matematik model imitasion model deyiladi. Imitasion modellashtirish usuli murakkab sistema ishlashi jarayonini o’rganish uchun EHM da ruyobga chiqariladigan imitasion modellardan foydalanishga asoslanadi. Imitasion modellashtirish usulining mohiyati shundan iboratki, murakkab sistema ishlashi jarayoni EHM da amalga oshiriladigan ma’lum algoritm ko’rinishida ifodalanadi. Buning amalga oshirilishi
natijalari bo’yicha dastlabki jarayon haqida u yoki bu xulosalar chiqariladi. Bu usulni amalga oshirish uchun maxsus modellovchi algoritm ishlab chiqiladi. Bu algoritmga mos holda EHM da o’zaro aloqa va o’zaro ta’sirlarni hisobga olgan holda o’rganilayotgan sistemaning elementar jarayonlarini bayon qiluvchi ma’lumot ishlab chiqariladi. Bunda modellovchi algoritm sistemadagi bo’lib o’tadigan jarayonlar ketma-ketligi saqlangan holda va sistemaning asosiy holatlarini aks ettirgan holda sistemaning mantiqiy tarkibiga mos keladigan qilib tuziladi.

Download 13,08 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   5   6   7   8   9   10   11   12   ...   38




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish