Масъул муҳаррир

10
YANGI YONDASHUVLAR VA USULLARNING QO‘LLANILISHI(CHET 
TILLARDAGI METODIKA VA O‘QITISH USULLARI)
Jalolova Munisa Bobojon qiz
O‘zbekiston Davlat Jahon tillar Universiteti talabasi
[phone] [e-mail]
Annotatsiya: Ta’lim samaradorligini oshirishda yangi yondashuvlar va usullarning 
qo‘llanilishi interfaol metodik usullarni yosh avlodlarga taqdim etish va ulardan foydalanish 
yo‘llarini o‘rganishdan iborat.
Kalit so‘zlar: chet tilini o‘rganishda yangi uslublar, metod, intensive metod, interfaol 
metodika, yangi yondashuvlar, pedagogik texnologiya.
O‘qitish mazmuni metodikaning muhim masalalaridan biri hisoblanadi. Chunki yosh avlodni 
tarbiyalashda va bilim berishda metodika va o‘qitish tizimining o‘ziga xos o‘rni mavjud. Ayniqsa 
hozirgi davrda chet tilini o‘qitish metodikasiga , chet tillarini o‘qitishning maqsadlari, mazmuni, 
qonuniyat , metod , vositalari , yo‘l va usullar, o‘qitish tizimini o‘rganish hamda o‘qitish bilan 
shug‘ullanuvchi , uni rejalashtiruvchi , shuningdek , chet tili orqali o‘quvchilar , talabalarni 
tarbiyalash jarayonlarini amalga oshiruvchi fan sifatida qaralmoqda.
I.V.Rahmonovning fikricha chet tilini o‘qitishning 3 metodi bor:
1. Namoyish qilish (demonstratsiya) metodi.
2. Tushuntirish metodi.
3. Mashq ishlatish metodi.
Namoyish qilish metodi orqali o‘qishni, yozishni , gapirishni namoyish qilib o‘rgatiladi. 
Tushuntirish metodi orqali tushuntiriladi. Mashq ishlatish metodi yetakchi bo‘lib, unda o‘qitish 
maqsadi, materiali, o‘quvchilar , talabalar tarkibi va ularning yoshi hisobga olinadi. 
Yana bir asosiy bosqichlardan biri chet tilini o‘qitishning zamonaviy bosqichi hisoblanadi. 
Bu bosqichda intensiv metodlardan keng foydalanib kelinmoqda. Bu metod ijtimoiy talab sababli 
yuzaga keladi. Ularning rivojlanishida psixologiya, shaxs psixologiyasi, psixolingvistikaning ta’siri 
bor. Qisqa vaqt ichida katta hajmdagi o‘quv materiallarini o‘zlashtirishga moslashtirilgan metodlar 
intensiv metodlar hisoblanadi. Metodik adabiyotlarda bu metodlarning bir nechta turlari mavjud. 
Bulardan biri Gipnopediya metodi bo‘lib , bu o‘quvchiga uyqudaligida chet tili materialini bir 
necha marta eshittirish orqali o‘qitishni ko‘zda tutadi. Hozirgi kunda keng qo‘llanilib kelingan va 
o‘z samarasini bergan uslublardan yana biri bu Ritmopediya metodi bo‘lib , bu uslubni qo‘llashdan 
asosiy maqsad chet tillarini tez va oson o‘rganishdir. Bu metod o‘quvchining nerv tizimini alohida 
holatga tushirsh orqali chet tili o‘rgatiladi. Bunda kuy-qo‘shiq hamda musiqiy video-roliklardan 
foydalaniladi. Nutq oqimida bo‘lish metodi orqali uzoq muddatda 1, 2 kun og‘zaki nutq muhitida 
, oqimida bo‘lish, eshitish, tinglash orqali chet tili o‘rgatiladi. 
Zamon talabi bilan interfaol mashg‘ulotlarni olib borishda asosan interfaol va inteniv usullar 
qo‘llanilmoqda. Kelgusida esa bu usullar ma’lum darajada interfaol texnologiyaga o‘sib o‘tishi 
maqsadga muvofiqdir.
Interfaol ta’lim usuli- har bir o‘qituvchi tomonidan mavjudvositalar va o‘z imkoniyatlari 
darajasida amalga oshiriladi. Bunda har bir o‘quvchi o‘z motivlari va intellektual darajasiga 
muvofiq ravishda turli darajada o‘zlashtiriladi. 
Xulosa o‘rnida shuni aytib o‘tish joizki , O‘quv mashg‘ulotlarini muvaffaqiyatli o‘tishi ,
ta’lim jarayonini to‘g‘ri loyihalashtirish , tashkil etish va uni amalga oshirishga bog‘liqdir. O‘quv 
jarayonlarini loyihalashtirishda ta’lim mazmunini , ta’lim maqsadini , kutilayotgan natijani to‘g‘ri 
belgilash, ta’lim metodlari , shakllari va vositalarini to‘g‘ri tanlash , talabalarning bilim , ko‘nikma 
va malakalarini baholashni aniq me’zonlari oldindan ishlab chiqish, mashg‘ulotga ajratilgan vaqt 
ichida ularni to‘g‘ri amalga oshirish va bir-biri bilan uyg‘unlashuviga e’tibor qaratish maqsadga 
muvofiqdir. Bugungi kunda , ilmiy-texnika, taraqqiyot, har sohada shuningdek , ta’lim- tarbiya 
sohasiga ham yangi-yangi texnologiyalar va uslublarni joriy etishni taqozo etmoqda. Bu orqali 
o‘sib kelayotgan yosh avlodning bilim ko‘nikmalarini mustahkamlash , ularga o‘z kelajaklarini 
qurishda yordam beradi va tayanch vazifasini o‘taydi.
Foydalanilgan adabiyotlar ro‘yxati:
1 O‘.Hoshimov, I. Yoqubov “Ingliz tili o‘qitish metodikasi” Sharq nashriyoti 2013
2. www.ziyonet.uz
3. www.Arxiv.uz

---

436