|
10
BOSHLANG‘ICH TA’LIMDA O‘YINLI TEXNOLOGIYALARDAN FOYDALANISH
Isroilova Shoxista Sobirjonovna Namangan viloyati
Pop tumani 1-maktab o‘qituvchisi 99 9776772
Annotatsiya: Ushbu maqolada boshlang‘ich ta’lim tizimida o‘yinli texnologiyalardan
foydalangan holda noan’anaviy dars o‘tish uslublari haqida yoritilgan.O‘yinli texnologiyalarga
namunalar berilib, izohlangan.
Kalit so‘zlar: O‘yinli tеxnologiyalar, o‘yin funksiyalari, nazariy aspеkt, o‘yin tuzilmasi,
pеdagogik o‘yin, tadbirkorlik o‘yinlari, sotsial-psixologik muammolar. Psixologlarning
ta’kidlashlaricha, o‘yinli faoliyatning psixologik mеxanizmlari shaxsning o‘zini namoyon qilish,
hayotda o‘z o‘rnini barqaror qilish, o‘zini o‘zi boshqarish, o‘z imkoniyatlarini amalga oshirishning
fundamеntal ehtiyojlariga tayanadi.
Boshlang‘ich ta’limda integratsiyalash bola dunyoni bilishi va tasavvur qilishda bir tomonlama
emas, balki har tomonlama rivojlanishga erishiladi. CHunki bola dunyoga matematik, biolig,
sportchi, rassom, so‘z ustasi, kashfiyotchi, usta, chevar ko‘zi bilan qarashni o‘rganadi. Dunyoni
yaratish, uni bir butunligiga tasavvur qilishni tushunadi. Bunga albatta dars orasida o‘yin
faoliyatidan foydalanishi yaxshi natija berib, bolani ruhan tetiklashtiradi.
Bizga o‘yin turlari ma’lum, ulardan o‘z vaqtida va oqilona foydalanish o‘qituvchining
mahoratiga bog‘liq.
Masalan, “Sanash o‘yini” orqali bolani xotirasi mustahkamlanadi, tez fikrlaydi. O‘yinda 1, 2,
4 o‘z o‘rnida aytiladi, faqat 3- o‘rniga olma, 5- o‘riniga esa qaldirg‘och deyish kerak. Agar bola
so‘z o‘rniga raqam aytib yuborsa (4, 5 deb) o‘yindan chiqib turadi. SHunday qilib o‘yin oxirida
qolgan o‘quvchi g‘olib hisoblanadi va rag‘batlantiriladi.
“Gullar terish” o‘yinida stol ustiga qog‘ozdan yasalgan gullar qo‘yib qo‘yiladi, har bir
guruhdan o‘quvchilar chiqib, gulni oladi va gulni orqasiga yozilgan misolni ishlashi, savolga javob
berishi kerak bo‘ladi. Qaysi guruhdan 5 daqiqa ichida ko‘p gul to‘plashsa, g‘olib hisoblanadilar,
gullarni hisobchi hisoblaydi.Didaktik o‘yin texnologiyalaridan foydalanish: Maktabga ilk qadam
qo‘ygan bolalarni o‘qish jarayoniga qiziqishlarini oshirish murakkab hisoblanadi. SHu bois
ham mashg‘ulotlarni didaktik o‘yin texnologiyalari bilan boyitib borish ham o‘quvchilarni
darsga bo‘lgan qiziqishlarini ortiruvchi omillardan biri hisoblanadi. Darslarda foydalaniladigan
didaktik o‘yin texnalogiyalari o‘quvchilarning bilish faoliyatini faollashtirish darslik va
qo‘shimcha adabiyotlar ustida mustaqil ishlash, nutq va muloqot madaniyatini rivojlantirish,
ularni ongli ravishda kasbga yo‘llash didaktik o‘yin davomida vujudga kelgan qiyinchiliklarni
bartaraf etishda mo‘ljalni to‘g‘ri olish, har xil vaziyatlarni tahlil qilib, to‘g‘ri xulosa yasashga
zamin tayyorlaydi. Didaktik o‘yin texnologiyalari ta’lim – tarbiya jarayoniga didaktik o‘yinli
dars shaklida qo‘llaniladi. Didaktik o‘yinli darslar o‘quvchilarning bilim olish faoliyati, o‘yin
faoliyati bilan uyg‘unligi, mazmuni va mohiyatiga ko‘ra syujetli – rolli o‘yinlar, konferensiyalar
va o‘yin mashqlarga ajratiladi. Har bir didaktik o‘yinli darslarning didaktik maqsadi, o‘ziga xos
xususiyatlari ta’lim tarbiya jarayonida tutgan o‘rni, mazmuni ishlab – chiqilib, amaliyotga joriy
etilgan.
Boshlang‘ich sinflarda ayniqsa o‘qish darslarida didaktik o‘yin texnologiyalaridan foydalanish,
o‘tilayotgan mavzuni bolani ongida muhrlanib qolishi uchun muhim vosita bo‘lib xizmat
qiladi. CHunki bola biror ertak yoki hikoyadagi hodisa va voqealarni o‘zi ishtirokida tasavvur
qilsa, mavzuni tushinishi ham osonlashadi. Masalan, hayvonlar haqida biror ertakni olaylik,
o‘quvchilarga ertakni o‘qib berish va o‘qitish orqali darsni yakunlash mumkin, lekin ertakni
sahnalashtirish, unda bolalarni o‘zlarini ishtirok ettirish yanada qiziqroq bo‘ladi. Buning uchun
bolalar ertak uchun hayvonlar niqobini o‘zlari tikishlari, yasash ishlarini bajarishlari mumkin
bo‘ladi. Demak, bola ertakni o‘qiydi, unga tayyorlanish uchun hayvonlar ovozini o‘xshatadi,
rollarga kiradi, rasmlar chizadilar, badiy mehnat bilan shug‘ullanadilar, umuman olganda mustaqil
ijod qiladilar. O‘z-o‘zidan ko‘rinib turibdiki integratsiyalashgan, eng qiziqarli dars tashkil etiladi.
Xo‘sh, bunday darslar qanday samara berishini ta’savvur qiling!
Shunday qilib, boshlang‘ich sinf mashg‘ulotlarini integratsiyalash jarayonida didaktik
o‘yin texnologiyasidan foydalanish yuqori samara berishi aniq. Ta’lim –tarbiya jarayonini
integratsiyalash te’nologiyasini ishlab chiqishda, zamonaviy texnologiyalardan foydalanish
432
10
o‘quvchilarning bilim va tahsil olishga bo‘lgan qiziqishlarini ortiradi, bilish faoliyatini oshiradi,
ta’lim-tarbiya jarayoninig yuqori darajada bo‘lishiga imkon yaratadi.
Adabiyotlar:
1. N.S.Saydaxmetov. Pedagogik texnologiya taxlil, ta’rif, mulohaza. «Ma’rifat» gazetasi,
1998 yil, 24-iyun.
2. M.Ochilov. Yangi pedagogik texnologiyalar. O‘quv qo‘llanma. Qarshi, «Nasaf», 2000 y.
3.Йўлдошев Ж., Усмонов С. Педагогик технология асослари.- Т.: “Ўқитувчи” 2004.
433
Do'stlaringiz bilan baham: |
