Mashina va mexanizmlar nazaryasi

O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI
OLIY VA O’RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI


Mashinasozlik texnologiyasi
kafedrasi


"MASHINA VA MEXANIZMLAR NAZARYASI"
FANIDAN KURS LOYIHASINI BAJARISH UCHUN
USLUBIY KO’RSATMA

BUXORO 202_y.


Tuzuvchilar:


N.O.Qalandarov – Buxoro muhandislik–texnologiya instituti, “Mashinasozlik
texnalogiyasi” kafedrasi assistenti.
I.I.Sayliyev– Buxoro muhandislik – texnologiya instituti, “Mashinasozlik texnologiyasi” kafedrasi o’qituvchi-stajyor.


Taqrizchilar:


N.F.O‘rinov – Buxoro muhandislik – texnologiya instituti, “Mashinasozlik texnalogiyasi” kafedrasi mudiri dotsenti, texnika fanlari nomzodi.
Z.O.Shodiyev – TIKXMMI, Buxoro filiali, dotsenti.

Uslubiy ko’rsatma “Mashinasozlik texnalogiyasi” kafedrasining 202_ yil “__” _________dagi “___” - son yig‘ilishida muhokamadan o‘tgan va fakultet kengashida muhokama qilish uchun tavsiya etilgan.

Kafedra mudiri: __________ dots. N.F.O‘rinov

Uslubiy ko’rsatma “Arixtektura-qurilish” fakulteti kengashida muhokama etilgan va foydalanishga tavsiya qilingan.

(202_ yil ______ __- sonli bayonnoma).


Fakultet kengashi raisi: __________ dots. SH.M.Muradov

Annotatsiya
Uslubiy ko’rsatmada Mashinasozlik texnologiyasi asoslari fani bo’yicha kurs loyihang mavzulari, ularning qisqacha mazmunlari va kurs loyiha bajarish tartiblari bo’yicha tavsiyalar berilgan. SHuningdek, detallar tayyorlash (mexanik ishlov berish) texnologik jarayonlarini loyixalashda qo’llaniladigan asosiy hisoblar va loyixaning hisob-tushuntiruv yozuvi hamda grafik qismini rasmiylashtirishga qo’yilgan talablar xususida ma’lumotlar berilgan. Tavsiya etiladigan adabiyotlar va ma’lumot materiallari keltirilgan.

Kirish

Kelajak taraqqiyotini ilmiy asosda yaratilgan texnikaman, ya’ni mexanizm va mashinasiz ta’savo’r etib bo’lmaydi, demak shunday ekan mashina va mexanizmning ilmiy asosini o’rgatuchi fanga e’tiborni kuchaytirmok lozim.

Mashina va mexanizmlar nazariyasi fanida asosan ikki yo’nalishda ish olib boriladi: Bular kinematik dinamik yo’nalishlardir. Bunda mexanizmlar xarakatini vibratsiyani, kinematik juft elementlardagi ishqalanishni, zvenolar deformatsiyasi hamda ularning konstruktiv elementlarini hisobga olgan holda o’rganiladi.
Texnika taraqiyotini yanada tezlashtirish uchun ishlab chiqarishning barcha sohalaridagi texnologik protsesslarni kompleks mexanizatsiyalashtirish va avtomatlashtirish zarur bo’ladi. Bu masalani hal qilish uchun har bir talaba injener yoki mutaxasis mexanizmlarni Tula bilishi, ularni ishlash darajasi, qanday tayyorlanganligi, tarkibidagi qotishmalar hamda mashinalar qanday mexanizmlardan tuzulganligi hamda ish bajarish qobiliyati tug’risida bilishi va Mexanizm va mashinalar loyixalashni, ularni tekshirishni va takomillashtirish usullarini chuqur bilishi kerak va bu talab etiladi. Mashina va mexanizmlar nazariyasi kursi mashinasozlik ixtisoslarida asosan, richagli mexanizmlarni strukturaviy, kinematikaviy va kinetostatikaviy hamda kulochokli mexanizmlarning tekshiradilar.
Mashina va mexanizmlar nazariyasi fanida asosan mexanizmlar tarkibidagi zveno, kinematikaviy juft va gruppaning geometrik, kinematikaviy va dinamikaviy parametrlarini hisoblash usullari asosini yaxshi bilsalar, har qanday murakab tuzulgan mexanizmni loyhalashni tadqiq etadi.
«Mashinalar va mexanizmlar nazariyasi» fanining og’ir sanoatning yuragi deb ataladi. Mashina va mexanizmlarning moddiy boyliklar ishlab chiqarishdagi ahmiyati hozirgi kunda har qachongidan ham oshib bormokda. Mashina sanoatimanning turli sohalarida qo’l mehnati urnini bosmokda. Mashina va mexanizmlar og’ir sanoatda, engil, tukimachilik, ozik-ovkat sanoati va sotsialistik xujaligining boshqa tarmoqlarida zur samaralar bilan ishlatilmokda. Texnika tarakkiyoti masalasi, asosan ko’l mehnati bilan bajariladigan ishlarni mashinada bajrishning ratsional formalarini o’z ichiga oladi. Har kanday mexanizm va mashina tarkibidagi turli tarzda harakat qiluvchi zvenolar kiradi. Mexanizm va mashinalar nazariyasida, asosan kuydagi ikki muammo o’rganiladi:
1).Mexanizmlar nazariyasi-bundan mavjud mexanizmlar kinematik va dinamik jixatdan tekshiriladi.
2).Mexanizmlar sintezi, bunda bizga kerak bo’lgan, ya’ni ma’lum texnologik protsesni bajarishda ishlatiladigan mexanizm zvenolarining harakat qonuni berilgan bo’ladi va shu harakat qonunini amalga oshiruvchi mexanizm yaratish talab etiladi.