Ma’ruza mavzulari 1-Modul. Neft-gazkimyo sanoati tavsifi va taraqqiyoti

2-Modul. NEFTNING PAYDO BO'LISH GIPOTEZALARI, NEFT, GAZ VA GAZKONDENSATLARNING SINFLANISHI VA FIZIK-KIMYOVIY XUSUSIYATLARI

3-Mavzu. Neftning paydo bo'lish gipotezalari, sinflanishi va fizik-kimyoviy xususiyatlari

Reja:

1. 
   Neftning paydo bo'lishi haqidagi gipotezalar.
   
2. 
   Neftning sinflanishi, uglevodorod tarkibi.
   
3. 
   Neftning fizik-kimyoviy xususiyatlari.
   

1. Neftning paydo bo'lishi haqidagi gipotezalar.

Birinchi bo’lib, neftni paydo bo’lishi to’g’risidagi faraz XVIII-asrning 2-yarmida ulug’ rus olimi Lomonosov tomondan ilgari surilgan edi. Lomonosov g’oyasiga asosan neftning paydo bo’lishi asosan qo’shilib ketgan morf qatlamlaridan tashkil topgan degan fikirni ilgari surgan. Jumladan neft genezisi to’g’risidagi tasavvurlarning rivojlanishi yo’lida bir qancha ishlar mavjuddir. Bu ikki yo’nalishdan iborat bo’lib, birinchisi organik, ikinchisi esa anorganikdir. Bu byeradigan mulohazalar tortushulvlar hozirgi kungacha davom etib kelmoqda.

Lekin shunga qaramasdan neft sohasida ko’pgina olimlar fikriga ko’ra, neftning paydo bo’lishi biogen хususiyatga ega degan fikrlarni bildirmoqdalar.

Neft paydo bo’lishining birinchi anorganik gipotezasi, ya’ni ”karbidli gipoteza” 1877-yilda D.I Mendelev talimotidan 1892-yilda “kosmik gipoteza” Sokolov tomonidan va 1902-yilda “vulkanli gipoteza“ Kost tomonidan taklif etilgan bo’lsada o’sha davrning ko’pchilik olimlari tomonidan bu gepotezalar ta’qib etila boshlandi. 1930-40 yillarga kelib mutloqo gipotezalar unutildi. Lekin 40-yillardan keyin bu gipotezalar yana qayta yangilangan qaeta ishlangan ko’rinishda kuchli sovet olimlari tomonidan yaratila boshlandi. Ular uchun umumyi gipoteza uglevodorodlarning karbidlar, metallar, suv va kislotalar bilan o’z’aro ta’siri natijasida sintezlanishi hisobiga paedo bo’lgan degan g’oya, hamda Fishyer-Tropisha sхemasiga asosan vodorod va kislorod oksidlaridir. Neft saqlovchi hududning hosil bo’lishi yer ostidagi yoriqlarda uglevodorodlarning ko’chish (migratsiyasi),orqali kelgan degan tasavvurlar ilgari surilgan. Sхematik tarzda hayot paydo bo’lishini Krotsov quydagicha talqin etadi. Dastlab gasimon uglevodorodlarning anorganik sintezi orlali suyuq uglevodorodlarning hosil bo’lishi keyinchalik esa uglevodorodlar va hayotning paydo bo’lishi ya’ni uning tasavvuricha birinchi bo’lib neft so’ngra esa hayot paydo bo’lgan degan g’oyani ilgari surgan. Nihoyat shunga qaramasdan yakkayu-yagona to’liq ilmiy asoslab berilgan neftning ablogen paydo bo’lish nazariyasi yaratilmagan.