Ma’ruza mavzulari 1-Modul. Neft-gazkimyo sanoati tavsifi va taraqqiyoti

Farg‘ona neft va gazli hududlar.

Farg‘ona neftgazli hududi tog‘ tizmali bilan o‘ralgan, maydoni 16,0 ming km² bo‘lgan yirik botiqlik, Tyan – Shanning ichki manfiy to’zilmasida yotadi.

Farg‘onaning neftgazli hududi chegarasidagi O‘zbekiston Respublikasi maydonida 28 neft koni ochilgan, ulardani uyumlar paleozoy, yura, bo‘r, paleogen va neogen davridagi yotqiziqlar bilan bog‘liq.

Farg‘ona xududini to’zilishi juda murakkab. Yangi tadqiqotlar undagi tutqichlarni joylashish zichligi va ularni turlari bo‘yicha, mahsuldor yotish chuqurligi va o’zilmalar bilan murakkablashganlik darajasi bilan katta farq qiluvchi to’zilmali mintaqalar mavjud. Bu va boshqa ko‘rsatkichlarga asosan Janubiy va Shimoliy pog‘ona va Markaziy graben deb nomlangan chekka va markaziy qismlar bir-biridan aniq ajralib turadi. Graben neogenni qalin qismli yotiqiziqlarni tarqalish maydonini va katta yotish chuvurliklarini (6-7km gacha ) chegaralovchi o’zilmlar orqali bo’lingan Farg‘ona botiqligininig chuvur va kam o‘rganilgan, ammo istiqbolli markaziy qismidan hozirga qadar 30 dan ortiq to’zilmali tutqichlar ochilgan, bu tutqichlar cheka zonalardagi tutqichlaridan farqli o‘laroq nisbatan katta o‘lchamlarga ega va o’zilmalar bilan marakkablashgan bo‘lsa ham, sodda to’zilishga ega.

Markaziy graben zonasida neft uyumlari bir necha maydonlarda (Mingbo’loq, Shimoliy Niyozbek, Qaroqchiqum, Maxram, Gumxona, Voriq) paleozoy davri yotqiziqlaridan neogen davri yotviziqlarigicha bo’lgan juda katta stratigrafik diapazonda topilgan. Asasiy izlaniyotgan abektlarni paleogen va neogen yotqiziqlari kesimidagi mahsuldor qatlamlarni juda katta chuqurlikda yotishi tutqichlarini o‘zlashtirishni ancha murakkablashtiridi .

Bundan tashqari Farg‘ona botiqligininig chekka zonalarida ham neft uyumlarini topish istiqbollari bor.