|
Gusenitsali va g‘ildirakli traktorlar - grunt tashigichlar, traylerlar va turli xil tirkamalar bilan qo‘shib ishlatiladi, undan tashqari traktorlar shatakchi sifatida foydalaniladi.
G‘ildirakli traktorlar (4.5 − rasm) soatiga 40 km gacha tezlik bilan yurishi mumkin. Ular qattiq qoplamali yo‘llarda samarali ishlaydi. Yaxshi tayyorlanmagan yo‘llarda gusenitsali (zanjirli) traktorlardan foydalanish maqsadga muvofiq (4.4 −rasm). Traktorlarning bosh parametri ularning nominal tortish kuchi hisoblanadi. Gusenitsali traktorlar - 30, 40, 60, 250, 350 kN, g‘ildirakli traktorlar esa - 9, 14, 35, 100 kN.
4.4 −rasm. Gusenitsali traktorlar.
4.5 −rasm. Pnevmog‘ildirakli traktorlar.
Barcha zanjirli va g‘ildirakli traktorlar bajaradigan vazifalariga ko‘ra va ularning tuzilish xususiyatlarini hisobga olgan holda kabinalari orqada, oldinda va o‘rtada joylashgan bo‘lishi mumkin.
Pnevmog‘ildirakli shatakchilar almashtiriladigan turli xil osma va tirkama qurilish jihozlari bilan ishlashga mo‘ljallangan. Zanjirli traktorlarga nisbatan ular tuzilishi jihatidan sodda, massasi kam, uzoqqa chidaydi, tayyorlanishi arzon va ulardan foydalanish qulay.
Tezligining yuqoriligi (soatiga 50 kilometrgacha) manevrchanligining yaxshiligi, ularda tirkab yoki osib ishlatiladigan qurilish mashinalarining ish unumdorligini oshirish imkonini beradi. Bir va ikki o‘qli shatakchilar bo‘lib (4.6 − rasm), ularda dizel dvigateli va ikki xil transmissiya ya’ni, mexanik va gidromexanik transmissiyalar qo‘llanadi.
4.6-rasm. Bir o‘qli va ikki o‘qli shatakchilarning turli xil almashtiriladigan jihozlari: 1−skreper;
2−grunt tashuvchi telejka; 3−kran; 4−sement yoki suyuqliklar uchun sisterna; 5−trayler;
6−quvur yotqizgich kran; 7−transheya qazuvchi; 8 – ko‘ndakov; 9 – buldozer; 10 – yumshatgich; 11 –ortkich.
8.2. Maxsus transport vositalari
Maxsus avtomobillar umumqurilish ishlariga mo‘ljallangan avtomobillar asosida tayyorlanib, ulardan faqat tashiladigan material va jihozlarni joylashtirish uchun hamda ayrim ishlab chiqarish operatsiyalarini bajarish uchun qo‘llaniladigan moslamalar bilan jihozlangan kuzov qurilmasi bilan farq qiladi. Maxsus avtomobillar grunt, sochiluvchan va palaxsasimon yuklarni (samosval-o‘zi to‘kar mashinalar), temirbeton konstruksiyalarni (panel-, plita-, blok-, ferma-, santexkabina tashuvchilar), uzun o‘lchamli yuklarni (quvur, metall, yog‘och tashuvchilar), mayda donali va taralarni (konteyner tashuvchi), suyuq va yarim suyuq moddalarni (yonilg‘i-, bitum-, beton- va qorishma tashuvchilar), kukunsimon mahsulotlarni (sement-, ohak tashuvchi), texnologik jihozlar va qurilish mashinalarini tashish uchun mo‘ljallangan.
Bu turdagi transport vositalari tashishda uziga xos shart-sharoitlari bilan farq qiluvchi bir yoki bir necha o‘zaro o‘xshash (bir jinsli) yuklarni tashishga mo‘ljallangan, ular yuklarni surilish ob’yektlariga tula va yaxshi sifatli holda yetkazib berish hamda yuklash-tushirish ishlarida kompleks mexanizatsiyani ta’minlovchi moslama va qurilmalar bilan jihozlangan bo‘ladi. Ko‘pchilik maxsus transport vositalari tirkama va yarim tirkamalardan iborat bo‘lib, ular yuk avtomobillari, pnevmog‘ildirakli shatakchilar va traktorlarga almashib tirkab ishlatiladi, bu esa baza mashinalaridan yanada samarali foydalanish imkonini beradi.
Avtomobil-samosvallar yuklarni tog‘orasimoi, trapetsiya nusxa va to‘g‘ri to‘rtburchak kurinishdagi, orqa va yon tomonga ag‘dariladigan kuzovlarda tashiydi. Vazifalariga kura maxsus karerlar uchun va umumqurilish ishlariga mo‘ljallangan universal samosvallar (4.7- rasm) bo‘ladi. Universal samosvallar 4...12 t gacha yuk ko‘tara oladi va grunt shag‘al, chaqiqtosh, qum, asfalt, beton aralashmasi va qurilish qorishmasi hamda unga o‘xshaganlarni tashish uchun xizmat qiladi.
Qurilish ob’yektlariga mayda donali va idishdagi yuklarni (sanitariyatexnika va shamollatish apparatlari, pardozlash, izolyatsiyalash va tom yopish materiallari, g‘isht, oyna va eshik bloklari, uncha og‘ir va katta bo‘lmagan temirbeton konstruksiyalar va shunga o‘shashlar) yetkazib berish uchun konteynerlash va paketlash keng tarqalmoqda.
Konteyner va paketlarni tashish uchun bortli avtomobillar, tirkama va yarim tirkamalar, o‘zi yuklab oluvchi avtomobillar va konteyner tashuvchilar qo‘llanadi (4.8 -rasm).
Do'stlaringiz bilan baham: |
