Ma’ruza №8. Yuk tashish, yuklash-tushirish va maxsus transportlar

MA’RUZA №8. YUK TASHISH, YUKLASH-TUSHIRISH VA MAXSUS
TRANSPORTLAR
REJA
8.1. Avtomobillar
8.2. Maxsus transport vositalari
8.3. Konveyerlar
8.4. Pnevmatik transportyorlar
8.5. Yuklash - tushirish mashinalari
Mustaqil O‘zbekistonimizda qurilish uchun xar yili ko‘p miqdorda turli xil yuklar tashiladi. Qurilish faqat avtomobil transportiga ketgan sarf umumiy qurilish-montaj ishlarining sarfini 15-18% ni tashkil etadi. Qurilish yuklarini tashish uchun yuk avtomobillari, traktorlar, g‘ildirakli shatakchilar, tirkama va yarim tirkamalar, maxsus transport vositalaridan foydalaniladi.
U yoki bu turdagi transport tanlash tashilishi kerak bo‘lgan yukning miqdori va uning xarakteri, masofasi, yo‘lning holati va tashish uchun ajratilgan vaqtga bogliq. Avtomobil, traktor va shatakchilar yuk tashishdan tashqari, tirkama va yarimtirkama qurilish mashinalarini shatakka olib yurish hamda o‘rnatma qurilish mashinalari — ekskavator, kran, yuklagich, buldozer, skreperlar, yer qazuvchi va ustun qoziq qoquvchi qurilmalar uchun unifikatsiyalashgan baza sifatida ham xizmat qiladi. Avtomobil, traktor va shatakchilarning alohida yig‘ish birliklari va mexanizmlaridan juda ko‘p boshqa qurilish mashinalarida foydalaniladi.
8.1. Avtomobillar
Avtomobillar yuk tashish bilan bir qatorda ko‘pgina qurilish mashinalari uchun negizli mashina bo‘lib xizmat qiladi (4.1-rasm).
Avtomobillar na faqat yuk tashiydi, ular ko‘pgina qurilish mashinalari (kranlar, yer qazish qurilmalari, montaj qilish vishkalari, ko‘chma ustaxonalar va shunga o‘xshashlar) uchun baza mashinalar bo‘lib xizmat qiladi.
Yuk tashish avtomobillari – bu umumiy ishlarga mo‘ljallangan maqsadli avtomobillar, avtomobil-samosval va maxsus avtomobillardan iborat. Yuk ko‘taruvchanligi bo‘yicha avtomobillar bo‘ladi: kichik yuk ko‘taruvchi −0,75...2,00 t; o‘rta – 2,5...5,0 t; katta – 5...10 t; juda katta – 10 t dan yuqori.
Dvigatel turiga qarab avtomobillar benzinli, dizelli va gazturbinli bo‘ladi. Asosan dizelli dvigatellar keng tarqalgan. Gazoturbinli dvigatellar juda katta yuk ko‘taruvchi avtomobillarda o‘rnatiladi.