Ma’ruza №5 Mexatronikada tormozlarning va yo`naltiruvchilarning qo`llanishi

13.6-rasm. Kukunli elektrmagnit tormozi
Boshqaruv katushkasi tomonidan beriladigan elektromagnit maydon ta`siri ostida tirqishlardagi kukun birlashib zichlashadi. Rotor yuzasining korpus devorlariga nisbatan siljishida magnitlangan kukun zarralarining ishqalanishi natijasida qarshilik paydo bo`ladi. Tormoz momentini aniqlaydigan siljishning solishtirma kuchi ishchi tirqishdagi magnit induktsiyasi, kukun tarkibi va tormozning bir qator konstruktiv parametrlariga bog’liqdir.

Rivojlanadigan tormoz momenti boshqaruv tokiga to`g’ri proportsional bo`lib, sirpanish tezligiga kam bog’liq. Tashqi diametri 100 mm bo`lgan tormoz aylanma tezliklar 10....15 m/s bo`lganda 20 N·m ga teng tormoz momentini hosil qilishga qodir.

Tok boshqaruvi bo`lmagan taqdirda qoldiq moment nominal momentning 0,5% dan ko`p bo`lmaydi.

Kukunli elektromagnit tormozning tormoz momenti quyidagi formula asosida hisoblanadi, N·m,

bu yerda K_р - ish rejimi koeffitsienti, harakatlanuvchi elementlarni kattiq fiksatsiyalash holatida 1,0 ga teng va ular sirpanish paytida 0,7...0,9 ga teng; D - ishchi tirqishlar bo`yicha tormozning o`rtacha diametri, mm; K_в=b/D- ishchi tirqish solishtirma kengligi bo`yicha koeffitsient, m - ishchi tirqishlar soni, (kukun qatlami soni); P - ishchi tirqishda bog’lanishning solishtirma kuchi, MPa,


K_м – to`ldiruvchi materialiga bog’liq bo`lgan koeffitsient (tarkibidagi temir miqdori 0,3....0,45 bo`lgan karbonil temir va moylar uchun K<sub>м</sub> = 1; tarkibida temir moddasi 0,65 bo`lgan toza karbonil temir uchun K_м = 1,4; temir moddasi miqdori 0,5...0,65 bo`lgan karbonil temir va rux oksidi uchun K<sub>м</sub> = 1,1; shu temir moddasi bo`lgan karbonil temir va kremniy ikki oksidi uchun K_м = 1); K_v - tirqish kengligiga bog’liq bo`lgan zarrachalarning tirqishdagi chiziqni tezligini ifodalovchi koeffitsient, (13.7-rasm); K<sub>з</sub> -ishchi tirqishlar sonining to`ldiruvchining zichligiga ta`sir etishini aniqlaydigan koeffitsient, (tirqishlar soni 1, 2, 4, 6, 8 bo`lganda bu koeffitsient K_з 1; 0,95; 0,9; 0,8; 0,7 ga teng); В_з - elektromagnit induktsiya kattaligi; K_П va П-to`ldiruvchi zichligi va tirqishlar kengligiga bog’liq bo`lgan kattaliklar (13.8-rasm).

13.8-rasmda δ- ishchi tirqish, 0,5…3,0 mm ga teng (13.6-rasmga qarang). V_z induktsiya yaratish uchun kerak bo`lgan magnitlangan kuch Jw (amper-vitki), quyidagi formula asosida hisoblanadi:

bu yerda µ_z - tirqishning magnitlangan o`tkazuvchanligi (13.9-rasm, shtrixlangan egri chiziq quruq to`ldiruvchiga tegishli); α - Vз induktsiga va K_В koeffitsientiga bog’liq bo`lgan koeffitsient (13.10-rasm).

Loyihaviy hisoblarda P = 0,03…0,17 MPa deb olinadi, (P katta sonlari δ kichik sonlariga to`g’ri keladi).