Ma’ruza №5 Mexatronikada tormozlarning va yo`naltiruvchilarning qo`llanishi

Friktsion tormozlovchi uskunalarni tormozlash va oraliq nuqtalarda pozitsiyalash uchun hamda zvenolarni ushlab turish (fiksatsiya qilish) uchun qo`llaniladi.

Friktsion qurilmalarning asosiy xususiyati - ularning kinetik energiyaning ko`r qismini issiqlik energiyasiga o`zgartirishi va bu issiqlikni atrof muhitga tarqatilishidir.

Elastik elementlardan tashkil topgan friktsion qurilmalar orqaga beruvchi kuch kattaligidagi potentsial energiyani bir qismini jamlab oladi, elastik elementlarsiz friktsion qurilmalar esa beriladigan hamma kinetik energiyani yutadi.

Friktsion tormozlovchi qurilmalar konstruktsiyasi turli xil bo`ladi. Ular avtonom yoki dvigatel’ ichiga qurilgan, boshqariladigan yoki boshqarilmaygan, normal yopiq yoki ochiq, bir yoki ikki tomonli amal qiluvchi bo`lishi mumkin. Ammo turi va konstruktsiyasidan qat`iy nazar, ular bir yoki bir nechta friktsion juftlikdan iborat bo`ladi. Juftliklarning harakati natijasida ishqalanish kuchi hosil bo`ladi. Odatda friktsion juftlikning bittasi qaysi korpus yoki boshqa uzelga nisbatan tormozlash amalga oshirilsa, o`sha korpusga yoki boshqa uzelga harakatsiz mahkamlangan bo`ladi.

TSilindrik prujina va kesilgan konusli vtulka bilan jihozlangan elastik-friktsion tormozlash qurilmasi 13.3-rasmda ko`rsatilgan. Konus burtikli shtok 6 harakatlanganda segment 5 ichki tsilindrsimon yuza 2 bo`ylab silliq siljiydi va prujina 3ning qisishi natijasida oshib boradigan kuch bilan yuza 2ga yopishadi. Prujina konusssimon vtulka 4 va boshqariladigan vintli vtulka 1 orasida joylashgan.