211
улыўма жуўмақ шығарылады. Оқытыўшы ҳәр бир киши группа информациясын тыңлайды
ҳәм тест сораўлары жәрдеминде билимлерди қадағалап, баҳалайды. Оқыўшылардың киши
группалардағы оқыў искерлиги ойын (турнир, жарыс) формасында, индивидуал тәрзде де
дүзилиўи мүмкин. Оқытыўшы ҳәм оқыўшының бирге ислесиўдеги искерлигине тийисли
изертлеўлерде тийкарғы итибар өз-ара мунасәбеттиң раўажланыўын үйрениўге қаратылады,
оқытыўды группалы шөлкемлестириў процеси баянланады.
Психолог А. В. Петровский жәмәәтдеги шахслараралық мунасәбетлер искерликтен
келип шығыўын үйренип, тәлим процессиндеги оқытыўшының оқыўшылар менен
хызметлеслигин шөлкемлестириў тек оларды байланысқа зәрүриятын қандырыў қуралы
емес, бәлки оқыў материалын өзлестириўдиң де қуралы екенлигин айтып өткен еди. Өз-ара
бирге ислесиўдиң зәрүрли факторы ҳәм оқыўшылардың өз-ара мунасәбети айрықшалығын
белгилейтуғын тийкар оқытыўшы менен оқыўшы хызметлеслигиниң формалары болып
табылады. Бирге ислесиўдеги оқыў искерлиги оқытыўшы ҳәм оқыўшы мунасәбетлериниң
ҳәм биргеликте жүрис-турысларының бөлек тури, ол өзлестириў обьектин, билим
искерлигиниң барлық бөлимлерин қайта қурыўды тәмийинлейди. Бирге ислесиўдеги оқыў
искерлигиниң мақсети өзлестирилетуғын искерлик ҳәм бирге ҳәрекетлер, мүнәсийбет ҳәм
байланыстың басқарыў механизмын жаратыў болып табылады. Бирге ислесиўдеги
искерликтиң жемиси оқыўшылар илгери сүрген жаңа идеялар ҳәм өзлестирилип атырған
искерликтиң мәнисине байланыслы мақсетлер ҳәм шерикликдеги шахс позитсиясын
басқарыў тилеклериниң жүзеге келиўи болып табылады. Бирге ислесиўдеги искерлик усылы
дегенде, оқытыўшы менен оқыўшының бирге ҳәрекетлериниң системасын түсиниў керек.
Бундай жүрис-турыс оқытыўшының оқыўшыға көрсететуғын жәрдеминен басланады.
Оқыўшылардың активлиги аз-аздан өсип барып, пүткиллей олардың өзи басқаратуғын
әмелий ҳәм интеллектуал ҳәрекетине айланады; оқытыўшы менен оқыўшы ортасындағы
мүнәсийбет болса шериклик позитсияси айрықшалығына ийе болады.
Педагогика - психология пәнинде бирге ислесиўдиң 8 формасы әмелде. Олар
төмендегилерден ибарат:
1. искерликке кириў;
2. өзбетинше ҳәрекетлер оқытыўшы менен оқыўшының бирге ислесиўи;
3. оқытыўшы ҳәрекетти баслап береди ҳәм оған оқыўшыны тартады;
4. еликлеў ҳәрекетлери (оқытыўшыдан өрнек алған оқыўшы тап сол үлги тийкарында
ҳәрекет етеди);
5. жәрдем ҳәрекетлери (оқытыўшы оқыўшыға мақсетти ҳәм оған ерсиў усылларын
таңлаўда жәрдем береди ҳәм соңғы нәтийжени қадағалайды);
6. өзин- өзи басқарыў ҳәрекетлери (оқытыўшы улыўма мақсетти көрсетиўде соңғы
нәтийжени баҳалаўда қатнасады);
7. өзин- өзи көрсетиўши ҳәрекетлер;
8. өзин- өзи шөлкемлестириўши ҳәрекетлер.
Интерактивлик - оқытыўшы ҳәм оқыўшының өз-ара тәсири. Бирге ислесиў
искерлигиниң раўажланыў басқышына өтиў процессинде өз-ара тәсир өткериў ҳәрекетин
баҳалаўдан өз-өзин баҳалаў дәрежесине өтилиўи жүз береди. Усы процесс бирге ислесиў
динамикасынан дәрек беретуғын ең зәрүрли факторлардан бири болып табылады.
Do'stlaringiz bilan baham: