11-Тема: Пикир ҳǝм ой жуўмақ. Реже

11-Тема: Пикир ҳǝм ой жуўмақ.

Реже:

1. Пикир ҳәм оның тийкарғы түрлери
2. Пикирлер арасындағы логикалық қатнаслар
3. Ой жуўмақ оның дүзилиси ҳәм тийкаргы түрлери


Пикир деп предмет ҳәм оның белгилери арасындағы байланысты, предметлер арасындағы қатнасты мақуллаў ямаса бийкарлаў түринде сәўлелендиретуғын ойдың формасына айтамыз.
Ҳәр қандай пикир, бириншиден, предмет ҳәм оның белгилери арасындағы байланысты, қатнасты мақуллаў ямаса бийкарлаў түринде сәўлелендиреди, екиншиден, ҳәр қандай пикирдиң логикалық мәнисин дурыс (шын) ямаса надурыс (жалған) сәўлелендириў мүмкин (реаллықа оның сәйкес келиўи ямаса сәйкес келмеўи бул жерде нәзерде тутылады).
Үшиншиден, пикирлердиң тиллик грамматикалық баянланыў формасы ретинде гәплер алып қаралады (Пикир нәрселер ҳаққында мағлыўмат беретуғын хабар гәплер арқалы белгиленеди).
Ҳәр қандай пикир субъект ҳәм предикат деп аталатуғын еки терминнен ҳәм олар арасындағы байланысты көрсетиўши элементтен турады. Субъект (S деп белгиленеди) латын сөзинен алынып, предмет ҳаққындағы ойды сәўлелендиреди, ал предикат (P деп белигиленеди) болса, латын сөзинен алынып, предметтиң белгисин, қәсийетин сәўлелендиреди. Ал пикирдиң үшинши элементи ретинде алып қаралатуғын логикалық байланыс предметтиң қандайда бир белгиге ийе екенлигинен ямаса ийе емеслигинен дерек береди. Логикалық байланыс, көпшилик жағдайда "болып табылады", "есапланады", "есапланбайды" деген сөзлер менен бериледи. Пикирлерде квантор сөзлери де ушырасыўы мүмкин.
Пикирлер әпиўайы ҳәм қурамалы пикирлер болып еки түрге бөлинеди.
Әпиўайы пикир деп дүзилиси жағынан басқа пикирлерди өз ишине қамтымайтуғын ҳәм тек ғана еки түсиниктиң байланысын сәўлелендиретуғын, "S - P" структурасына ийе пикирге айтамыз. Әпиўайы пикирлердиң дүзилиси субъект, предикат ҳәм олар арасындағы байланыстан ибарат. Ал қурамалы пикирлер деп бир неше әпиўайы пикирлерден дүзилген пикирлерге айтамыз.