Mamleketlik universiteti jumanov m. A

kundizgi 
- bularga haywanlardin basim kopshiligi 
kiredi, 
tungi 
bayiwli, jarganat, iynelek h.t.b. ham 
gewgimdegi
araliq formalan qaliplesiwi menen belgilenedi.
306

---

2. Ekosistemalardin mawsimlik ozgeriwleri. 
Klimati 
ortasha ellerdegi biogeocenozlardin mawsimli ozgeriwlerin 
amqlaytugin tiykargi faktorlar jerdin kun aylanasmda aylamwimn 
sebebinen ham jildin geybir waqitlannda temperatura, hawa 
igalhgi rejimlerinin ham basqa da meteorologiyaliq qubilislardin 
ozgeriwinen kelip shigatugin 
jil waqitlannin almasiwi 
bohp 
esaplanadi.
Ekosistemalardin 
mawsimli 
ozgeriwleri 
aspektlerdin
almasiwi 
dep atalatugin, yagniy olardin sirtqi korinisinin ham 
quramimn, duzilisinin bir qatar tarepleri. Biogeocenozlardin 
aspektlerinin 
almasiwlan 
osimlikler 
menen 
haywanlardin 
mawsimli 
rawajlamwimn 
qaytalamp 
turiwshiligi 
menen 
amqlanadi. Sebebi osimliklerdin har-qiyli turlerinin fenologiyaliq 
fazalari ham sogan muwapiq haywanlardin har-qiyli turlerinin 
jagdayi ham hareketlerinin xarakteri (juplasiw, palapanlann 
shigariw, yamasa juklilik hdm bala tuwiw, palapanlardm ushiwi 
ham olardin jiynahwi yamasa inlerinen shigiwi ham jaslanmn 
qomslasiwlan) jildin jilli waqitlannin har-qiyli miiddetlerinde 
otedi.
3. Ekosistemalardin hawa rayina (har-jilliq) baylanisli
bolgan ozgeriwleri. 
Ozgeriwlcrdin bunday tiirin keltirip 
shigaratugm tiykargi faktor vegetaciya waqtinda hawa rayinin 
jagdaylarinin belgili bir tipi menen sipatlanatugin bir qatar 
jillardin 
almasiwlan 
bohp esaplanadi. Misali, bahardin erte jilli 
Jiam suwiq bohp seziliwi, yamasa qurgaq ham issi jaz, jazdin 
salqm jawinli bohwlan. Bul