Mamleketlik universiteti jumanov m. A

(Eli podia, M yroctrochis)
tenizdin 
100 m den 9000 m terenligine shekem ushiraydi. Qurtlardm 
aymm turleri 
(Priapulus caudatus
) qirlarman 7 min m terenlikke 
shekem tarqalip bolip, olar 10 nan 1000 atm. basimga 
beyimlesken evribatlar topanna kiredi.
Teniz ham okeanlarda ushiraytugm kopshilik organizmler 
stenobatlar bolip, olardm aymmlari suwdin sayiz, basrnn kem 
jerlerinde ushirassa, qurt 
(Arenicola)
ham mollyuska (
Patella)
tuwisi, ayirim haywanlar (tei z juldizlan, celakant bahqlari, 
pogonoforalar) wakilleri suwdin bir qansha teren qatlamlarmda 
400-500 atm. basimga beyimlesip rawajlanadi. Kopshilik 
gidrobiontlarda, solardan, shayan tarizliler, bas ayaqlilar, eki 
qaqpaqli mollyuskalar ham grebneviklerdin qurtlan basim 
koteriliwi menen joqari hareket etip, qolayli fototaksis qasiyetin
141

---

korsetedi. Basimnin paseyiwi menen keri reakciya jiizege keledi 
ham basim da temperatura siyaqli gidrobiontlardm tarqaliwmda 
ozine tan ekologiyahq ahmiyetke iyeligi korinedi.
Haywanlar terenlikke tuskende, olardm dene tigizligi 
suwlardm tigizligina tuwra kelip qaladi. Organizmler denesindegi 
gaz kameralari (baliqlardm gaz sharlan, citoplazmadagi gaz 
bosligi, vakuolalar) arqali basimdi sezedi ham oz denelerinde onin 
tasirin basqaradi. Gaz kameralarmda basimnin artiwi yaki 
kemeyiwi menen organizmler suw qatlaminm tomenine yaki 
joqarisma qarap hareket etedi. Maselen, jagaga jaqm ushiraytugm 
shayanlar (Synchilidium) 0,01 atm. basimdi da sezedi ham oz 
omin 10 sm ge ozgertedi. Bunday seziwshenlik kopshilik 
shayanlar ham baliqlarga tan.
Suwdin japisqaqligi. 
Basqa suyiqliqlarga qaraganda suw 
jiida kem japisqaq qasiyetke iye. Adette suwdm japisqaqligi 
puazdm