Mamleketlik universiteti jumanov m. A

(Potamogeneton
lusens, P. pectinatus),
basqa plankton turler suw qatlammda, suw 
molekulalari menen birdey jagdayda juzip juredi. Bir kletkah 
mikroskopiyaliq plankton suw otlari da quyash nuri bar suw 
qatlammda jaqsi 
osedi. 
Olar kletkasmdagi mayda may 
tamshilannm tigizligi suw tigizligman pas bolganligi sebepli 
suwda normal halda bola aladi ham kletkanm suwdin belgilengen 
terenligine tusip-shigip tunwma imkan beredi.
Mayda teniz haywanlarmdagi uzin jip siyaqli osimteler (1-2 
mm), olardm suwdin teren qatlamlanna tusip ketiwin paseytiredi. 
Bahqlar ishindegi hawaga tolgan torsildaqlar, baliqlar awirligm 
suwdm olshem awirligm a ten etedi ham bahqlar erkin juzip 
juredi. Suwda tez hareket etetugm organizmlerdin denesi siypaq 
bolganligi sebepli kem qarsiliqqa ushiraydi. Suwdin qisip 
shiganw kiishi suw ortahgmda lilken haywanlar denesinde uslap
140

---

Uiradi. Maselen, jerde ushiraytugm eh lilken (10-12 t awirliqtagi) 
pil suwda ushiraytugm (uzmligi 34 m, awirhgi 190 t) kit bahqlari 
aldmda irgejeylige uqsaydi.
Suwdin qisip shiganw ham awirliq kushine akula siyaqli 
bahqlar siiyeksiz, elastik shemirshekli deneleri menen jaqsi qarsi 
turadi ham suwda erkin, tez hareket etedi.
Kopshilik plankton organizmler suwda erkin halda tunwga 
amawh osimteler, nayshalar, tukler, jipler, sharlar, citoplazmadagi 
vakuolalar, may sharlari jardeminde beyimlesken (maselen, 
diatom suw otlari, hatteki, ulken ay bahq denesinde) denede suw 
mugdanmh 
kobeyiwi (meduzada 95% ten artadi) esabman 
boliniwi mumkin.
Denenin jalpaqlamwi, qaptal osimtelemin boliwi (
mollyuska
Preropoda),
meduzalarda zontik siyaqh diizi liw, plankton 
organizmler denesinin kishireyiwi, olarda lsqilamw kusbin 
kemeytiredi ham haywanlarga suwda juzip jiiriw imkamn beredi.
Ter 
i
ham okeanlarda organizmler 10-11 km terenlikke 
shekem tarqalgan. Olar turlishe basim tasirinde jasaydi. Teren 
qatlamlardagi organizmler 1000 atm. basimga beyimlesken.
Suwdin tigizligi ham basim organizmler tarqaliwinda juda 
ulken ahmiyetke iye. Organizmlerdin basimga ken beyimlesken 
topanna evribatlar, basimmn keskin ozgeriwine ham belgili bir 
basimga beyimlesken gidrobiontlarga bolsa stenobatlar dep 
aytiladi. Maselen, goloturiyalar