Mamleketlik universiteti jumanov m. A

100
den 
1
bolegi santipuaz (spz) menen amqlanadi. 
Temperaturasi 10°C li suw ushm onm japisqaqligi 1,31 spz ga ten.
Suwdm 
kem 
japisqaqligi 
organizmlerdin 
jiiziwin 
jenillestiredi ham gidrobiontlar suwdm ishki qarsihgina kop 
ushiramastan hareket etedi.
Suw hareketinin koteriliwi, onm japisqaqligm kemeytiredi:
Temperatura, °C............................... 10 20 
30
Japisqaqliq, s p z ................................ 1,311,1 
0,87
Biraq, suw duzliliginm artiwi menen onm tigizligi ham 
japisqaqligi artip baradi ham kishi gidrobiontlardm hareketin 
qiyinlastiradi. Sebebi kishi organizmler suwdm lsqilamw kushin 
jene almaydi.
Suwdih japisqaqligi organizmlerdin terenlikke tiisiw tezligi 
boymsha da ahmiyeti ulken. Organizmler suwda lsqilamw ham 
suw massasmda turiwga turli qamshilar, osimteler, jiizgishler 
jardeminde beyimlesken. Olar organizm hareketin jenillestiredi 
ham gidrobiontlar suw tiibine batip ketpesten ekologiyahq 
faktorlardin ozgeriwine qarap ozlerinin turar qatlamlann ozgertip 
turadi.
Suwdin 
temperaturasi 
gravitaciya 
kiishleri, 
samal, 
organizimler tasirinde ham basqa sebeblerge kore suw massasimn 
aralasiwmda kelip shigidi. Ay ham quyashtin tartihw kiishinen

---

Niiwdin temperaturasi jiizege keledi, onm tolqmlan koteriliwi ham 
piiseyiwi almasip turadi. Jerdin tartiliw kiishi natiyjesinde 
diiryanin biyikliklerden tomenge qarap agiwi, teniz ham kollerde 
N iiw d in
turli tigizliqtagi qatlamlarmm gorizontal ham vertikal 
uralasiwi samaldin tasiri natiyjesinde suw massasi ham ol menen 
birlikte organizmler aziqliq zatlar suw qatlamlarmda aralasadi.
Suwdm hareketi gidrobiontlar ushm tikkeley ham janapay 
ahmiyetke iye. 
Suw 
hareketiniri 
organizmlerge 
tikkeley 
liisirinde suw massasi menen pelagik organizmler gorizontal 
ham vertikal bagdarlanadi. Bentos formalar osip atirgan jerden 
juwilip suw massasi menen bir jerden ekinshi jerge alip ketiledi. 
Suw hareketinin 
gidrobiontlarga tuwri tasirine suw massasi 
menen aziq zatlannm, aziq bolatugm olja, organizmlerdin ham 
kop erigen 
kislorodtin 
keliwi, organizmler shigargan 
qaldiqlardm agip ketiwi temperaturanin tenlesiwi kiredi.
Suw ham hawa massasmin birge hareketinen ulken ham 
kushli tolqmlar kelip shigadi. Qirgaqlarga urilgan suw 100-150 m 
balentlikke koterledi. Bunday jerlerde gidrobiontlardm sani ham 
sipati juda kem boladi.
Suw hareketin ham agiw bagdarm baliqlar ozlerinin qaptal 
tarepine 
jaylasqan 
organlari, 
qisqishbaqalar 
antennalan, 
mollyuskalan receptor osimteleri, omirtqasizlar vibroreceptorlar 
jardeminde amqlanadi.