Mamleketlik universiteti jumanov m. A

Pikir bildirgenler:
Allamuratov B. Ajiniyaz atindagi Nokis mamleketlik
pedagogikahq instituti, biologiya oqitiw metodikasi kafedrasi
professori, biologiya ilimleri doktori.
Mambetullaeva 
S.M. 
Berdaq 
atindagi 
Qaraqalpaq
jnfcmlettetlik universiteti, ekologiya ham topiraqtamw kafedrasi
j)rofessori£'$$logiya ilimleri doktori.
UQK: 574(075.8)=512.121
KBK: 20.1
ISBN 978-9943-5000-5-1
© Jumanov M A , 2017
© «Sano-standart», 2017

---

SOZ BAS1
Biigingi kuni ilimniri alga ilgerilewi natiyjesinde, ondiris ham 
tcxnikamn tez pat penen rawajlaniwi ham onin qorshagan tabiyiy 
ortaliqqa keri tasir korsetip atirganligi hesh kimge sir bolmasa 
kcrck. Natiyjedc jergilikli, regional ham global ekologiyahq 
mii.shqalalar kelip shigip, putkil adamzattin tirishiligine qawip 
luwilmaqta. 
Albette 
bunday ekologiyahq mashqalalardi sheshiw 
ushin keleshegimiz bolgan jaslardi - oqiwshi ham talabalardi 
joqari 
ekologiyahq magluwmatli 
ham ekologiyaga tiyisli 
mashqalalardi sheshe alatugm qanigeler etip tayarlaw - biigingi 
kunnin eri ahmiyetli maselesi bolip qaldi.
Ekologiyahq talim ham tarbiya insanmn tabiyatqa, biosferaga 
holgan jana munasibetlerin qaliplestiriwde ayriqsha basqish 
esnplanadi. 
Bizge 
belgili, 
ayinm
uluwma 
orta 
bilim 
mcktcplerinde, Akademiyahq licey ham kasip-oner kolledjlerinde, 
sonday aq barliq joqari oqiw onnlannda ekologiya pani oqitiladi. 
Albette ekologiya panin sapali oqitiwda hazirgi zaman talaplarma 
juwap beretugm ana tilinde jazilgan sabaqliq ham oqiwhqlar, 
oqiw ham oqiw-metodikahq qollanbalar tayarlaw kerek boladi.
Usimlip atirgan oqiwliq hazirgi zaman ekologiyasinm 
liykargi waziypalan, tiirli ekologiyahq mashqalalar haqqinda toliq 
magluwmatlar aliw ham olardin aldin ahw, sonday aq olardi 
shcshiwde jardemshi boladi. 01 ekologiyanm teoriyaliq ham 
ameliy tiykarlarm oz ishine jamlep, onda pannin rawajlaniw 
tariyxi, izertlew usillari, ortahq ham ekologiyahq faktorlar, 
biologiyaliq ritmler ham organizmlerdin tirishilik formalari, 
populyaciya, biocenoz, 
biogeocenoz, ekosistema, biosfera, 
atmosfera, 
gidrosfera 
ham 
litosfera 
ekologiyasi, 
global 
ekologiyahq mashqalalar, 
turaqli rawajlaniw, 
ekologiyahq 
qawipsizlik ham ekologiyahq talim-tarbiya maseleleri soz etiledi.
Oqiwliq joqari oqiw omi talabalarina arnalgan bolip, onnan 
mektep, akademiyahq licey ham kolledj oqitiwshilan, alimlar 
ham 
tabiyatti 
qorgaw 
xizmetkerleri 
ham 
basqa tabiyat 
jankuyerleri paydalaniwi mumkin.
Talabalar kitaptan Ilimiy tiykarh materiallardan oqiw 
processinde paydalana aladi. Ekologiya pani tabiyatti qorgawdin
з

---

teoriyaliq tiykari esaplanadi. Ekologiyahq maghwmatlarga iye 
bolmastan turip, tabiyatti qorgaw maselesin sheship bolmaydi.
Kitapta ekologiyahq talim beriwde 
jana pedagogikaliq 
texnologiyalardan paydalaniw, oqiwshi ham studentlerde erkin 
pikirlew shenberin keneytiw, milliylik ham watan suyiwshilik 
ideyalardi sindiriw, milhy ham uluwma insaniy qadriyatlar 
ruwxinda tarbiyalaw, Ana Watanga ham asirese ana tabiyatqa 
sanah munasibette boliw, sonday aq bolajaq ekolog pedagoglarda 
boliwi lazim bolgan metodikaliq bilim ham konlikpelerdi 
qaliplestiriw maselelerine ayinqsha itibar qaratildi.
Oqiwliq avtordin ekologiya pani boymsha jazilgan birinshi 
miyneti bolganhgi sebepli, onda belgili darejede kemshilikler 
boliwi miimkin. Sonin ushin avtor bul oqiwliq boymsha ozlerinin 
pikirlerin bildirgen insanlardan minnetdar bolar edi.

---