Mamleketlik universiteti jumanov m. A

Ekosistemalarda 
aziqliq 
shinjirlan. 
Bizge 
belgili 
bakterialar, zamamqlar, haywanlar ham adamlar anorganikaliq 
zatlardan 
organikaliq zatlardi sintez qila almaydi ham sol 
tarepleri menen osimliklerden panqlanadi. Sogan qaramastan olar 
kobeyedi, rawajlanadi, osimliklerdi tikkeley paydalamp, olardan 
energiya aladi. Bir organizmnin ekinshi organizm tarepinen 
jeliniwi 
aziqliq shinjin 
dep ataladi. Aziqhqtm har bir jana 
shmjirga otiwinde, onm ulken potencial energiya bolimi joq bolip 
ketedi. Aziqliq shinjmnda organizmlerdin t6mendegi toparlan 
qatnasadi:
303

---

1. 
Producentler 
- jasil osimlikler bolip, olar qurgaqhqtagi 
har qanday biocenozdm tiykargi qurami ham energiya deregi 
sipatinda xizmet qiladi. Olar quyash energiyasmm qatnasiwmda 
anorganikaliq zatlardan organikaliq zatlardi sintez qilip energiya 
sipatinda toplaydi.
Quyash
energiyasi
O 'sim lik
V
О simlik р еш и
а/ийаш л -h: 
havwaiilai
v-г
'«J
I da lejeii 
jirtqish
43-suwret. Ekosistemada aziqhq shinjrn.
2. 
Konsumentler 
- bul toparga haywanlar kiredi. Olar 
osimlikler tarepinen toplangan organikaliq zatti paydalaniwshilar 
esaplanadi.
Birinshi tartiptegi konsumentlerge prpoducentler menen 
aziqlaniwshi otxor haywanlar kiredi. Qurgaqhqtagi ken tarqalgan 
birinshi tartiptegi konsumentler shibm-shirkeylerdin kopshilik 
wakilleri, jer bawirlawshilar, quslar, sut emiziwshiler esaplanadi. 
Ekinshi 
tartiptegi 
konsumentler 
otxor haywanlar menen 
aziqlanadi. Ekinshi ham lishinshi tartiptegi konsumentlerge 
jirtqishlar kiredi. Sonday aq, olimtik menen aziqlaniwshi yamasa 
parazit haywan da boliwi mumkin.