|
Darsning mavzusi. O`yinchoq-toychoq Haykalini ishlash.
Darsning vazifalari. O`yinchoq-toychoqning tuzilishi, shakli, xarakterli tomonlarini ko`ra bilish va tasvirlashga o`rgatish. O`quvchilarning loy va plastilin bilan ishlash malakalarini rivojlantirish.
Darsning jiHozlanishi. Turli zotli otlarning, shuningdek, o`yinchoq-toychoq Haykalchalari. O`yinchoq-toychoq yasovchi ustalarning ish Holatidagi rasmlari.
Darsning mazmuni. Dars o`qituvchining otlar Haqidagi suHbati bilan boshlanadi. Bunda otlarning qaysi maqsadlarda boqilishi, ularning zotlari Haqida aloHida to`xtalinadi. SuHbatda ayniqsa, bizning diyorimizda otlarning mavjud turlaridan qorabayr, arabi, laqay, yovmut zotlari borligini qayd qilinadi. Bunday otlar va ularning toychoqlarining rasmlari namoyish etiladi. Namoyishda toychoqlarning tuzilishi, shakli, o`lchovlariga aloHida e`tibor beriladi.
O`zbek xalq kulolchilikgida azaldan ot mavzusi etakchi o`rinda bo`lib, ularning Haykalchalarini ishlash qadimdan rasm bo`lib kelgan. Bunga misol qilib Hamro RaHimova, Umarqul Jo`raqulov, AbduraHim Muxtorovlar yaratgan ishlarni kiritish mumkin. 17-rasm. Bu rasmda Umarqul Jo`raqulov rassom G.Ulko tomonidan tasvirlangan. Bu asar o`qituvchi tomonidan bolalar ishtirokida taHlil qilinadi. So`ngra bu ustalar tomonidan ishlangan toychoq Haykalchalari namoyish etiladi. O`yinchoq-toychoqdan birontasining tuzilishi, shakli, o`lchovlari, o`lchov nisbatlari, ranglari bolalar bilan birgalikda taHlil qilinadi. 18-rasm.
O`qituvchining navbatdagi ishi o`quvchilarga o`yinchoq-toychoq Haykalini amaliy tarzda ishlab ko`rsatishdir. Toychoq Haykali Ham aloHida loy bo`laklaridan ishlanadi. Bunda toychoqning tanasi, boshi, oyoqlari, dumi uchun loy bo`laklari tayyorlanadi va ularga kerakli ko`rinish berilgach barcha a`zolari birlashtiriladi. So`ngra, toychoqning tanasidagi mayda qismlarning shakllari ishlab chiqiladi. SHu kabi tayyorgarlik ishlari tugagach, toychoqning tanasiga namlangan barmoqda yoki xo`l latta yordamida silliqlab ishlov beriladi.
O`quvchilar mustaqil ishga kirishganlaridan so`ng o`qituvchi Haykal ishlashda qiynalayotganlarga individual yordam ko`rsatadi.
Dars oxirida barcha ishlar namoyish taxtasiga qo`yildi va o`quvchilar bilan birgalikda taHlil qilinadi.
Uyga sinf ishini davom ettirib tugallash vazifa qilib topshiriladi.
Kompozitsion faoliyat mashg`ulotlari boshlang`ich sinflarda rangtasvir kompozitsiyasi, dekorativ kompozitsiya va Haykaltaroshlik kompozitsiyasi kabi qismlardan tashkil topadi.
Rangtasvir kompozitsiyasi mashg`ulotlarida bolalar ko`proq yil fasllari, bayramlar, ommaviy tomoshalar, qishloq va shaHar meHnatkashlarining kundalik meHnati, qush va Hayvonlar Hayoti kabilarga doir mavzularda rasm ishlaydilar. Bunday mashg`ulotlarda o`qituvchi o`zining asosiy e`tiborini bolalar rasmlarida aks etadigan g`oya, rasm mazmuni, rasm elementlarini qog`oz yuzasida kompozitsion jiHatdan to`g`ri savodli qilib tasvirlanishiga qaratishi lozim. Boshlang`ich sinflarda tasvirlanayotgan jarayon yoki narsalarning Hajmini yorug`soya, perspektiva yordamida tasvirlash talab etilmaydi. Perspektiva qoidalariga rioya qilish talab etilmasada, biroq, yaqindagi narsalarni yirikroq, uzoqdagisini kichikroq tasvirlanishi lozim. Rangtasvir kompozitsiyasida tasvirlangan Hayvonlar, qushlar, odamlar o`rtasidagi bir-birlari bilan bog`liqlikni, aloqadorlikni Ham aks ettirish kerak bo`ladi. Kompozitsiyadagi barcha elementlar o`zaro bog`liqlikda tasvirlanishi shart. Bolalar rangtasvir kompozitsiyasini xarakterli xususiyatlaridan biri, ularning rasmlaridagi soddalik, jo`nlik, dunyoni o`zlaricha idrok etishlari va tasvirlashlari Hisoblanadi. Ulardagi bu xususiyatlar bolalar rasmlarida saqlanishi lozim. O`qituvchining bu masaladagi asosiy vazifasi bolalarning ijodiy faolligini oshirishga, rasmdagi g`oyani to`liq ifodalay olishga, rasmni emotsional ta`sirini kuchaytirishga ta`sir ko`rsatishdan iborat.
Quyida rangtasvir kompozitsiyasiga doir dars ishlanmasi berilgan.
Do'stlaringiz bilan baham: |
