|
Darsning mavzusi: Ninachining o`ziga qarab rasmini ishlash.
Darsning vazifalari: O`quvchilarni murakkab va simmetrik shakldagi narsalarning tuzilishi, shaklini ko`ra bilishga o`rgatish, ularning tasviriy malakalarini rivojlantirish. Tabiatga nisbatan meHr uyg`otish.
Darsning jiHozlanishi: Ninachi kolleksiyalari. Katta o`lchovda ishlangan ninachi rasmi va parallel sinf o`quvchilarining shu mavzuda ishlagan rasmlaridan namunalar.
Darsning mazmuni: YAngi mavzuni bayon qilishni o`qituvchi ninachilar Haqida qisqacha suHbat bilan boshlaydi:
Bolalar, yozgi ta`til vaqtida siz Har xil kapalak, ninachi, tillaqo`ng`iz kabi Hashoratlarni ko`rgan va ulardan kolleksiya to`plagan bo`lsangiz kerak. Ma`lumki, ninachilar shakli, tuzulishi, rangi, bezagi, o`lchovi jiHatdan niHoyatda xilma-xil bo`ladilar. SHunga qaramasdan, ularning bir-biriga o`xshash tomonlari ko`p. Ninachilarni o`xshash va umumiy tomonlarini solishtirib ko`rish orqali bilib olish qiyin emas. Ninachilar o`zlarining shakli, rangi va engil parvozi bilan kishilarga niHoyatda zavq bag`ishlaydi. SHuning uchun Ham ko`pchilik bolalar ularni sevishadi. Ularni tutib kolleksiya to`playdilar.
Ninachilar Haqidagi umumiy suHbat tugagach, katta o`lchovdagi bironta kapalak rasmi doskaga osib qo`yiladi va u bolalar bilan birgalikda taHlil qilinadi.
TaHlil quyidagicha savollar yordamida amalga oshiriladi:
-Ninachi qanday bo`lakladan tashkil topgan?
-Ninachining qanoti qanday ko`rinishda?
-Ninachining bosh qismi va tanasining shaklichi?
-Ninachining tanasi va qanotlarida qanday ranglar bor?
-Ninachi simmetrik shakldami yoki yo`qmi?
-Nima sababdan ninachini simmetrik shaklda deymiz?
-Ninachining qanoti, tanasi, boshi, mo`ylovi o`zaro qanday tutashgan?
O`qituvchi ninachilarni namunalarini ko`rsatadi va ularni rasmini chizish usulini doskada ko`rsatadi. 15-rasm. Bu ishni u birinchi galda rasmni qog`oz yuzasida kompozitsion jiHatdan to`g`ri joylashtirishni tushuntirishdan boshlaydi. SHu maqsadda u o`zi ishlagan namunaviy rasmni va parellel sinf o`quvchilarining ishlagan rasmlaridan namunalarni bolalarga ko`rsatadi.
Rasm chizish simmetriya o`qini belgilash va ninachining umumiy balandligini yotiq chiziq bilan, enini og`ma chiziqlar bilan belgilab olishdan boshlanadi. So`ngra simmetriya o`qi ustida ninachining boshi, tanasi, dumining tasviri ishlanadi. Oxirida esa belgilangan yotiq va og`ma chiziqlar orasida ninachi qanotlarining rasmi tasvirlanadi. Rasm chizishdagi bosqichlarni o`qituvchi ba`zi o`quvchilarga og`zaki takrorlatganidan so`ng uni doskadan o`chirib tashlaydi. So`ngra bolalar partalarga qo`yilgan ninachilarni kuzatadilar va ularning o`ziga qarab rasmini (qalamda va bo`yoq bilan) ishlaydilar. Dars oxirida sinfda ishlangan bolalar ishlaridan namunalar ajratib olinib, taHlil qilinadi. YAxshi ishlangan rasmlarning egalari rag`batlantiriladi, bo`sh ishlangan rasmlardagi xato va kamchiliklar qayd etiladi.
YAna bir boshqa ninachining o`ziga qarab rasmini chizish uyga vazifa qilib topshiriladi.
YUqorida qayd qilinganidek, naturaga qarab tasvirlash, naturaga qarab Haykal ishlashni Ham nazarda tutiladi.
Bu mashg`ulotlarning yana o`ziga xos jiHatlaridan biri bolalarda plastilin, loy, stek bilan to`g`ri munosabatda bo`lish, loy (plastilinni) parchalarini o`zaro qo`shish orqali Haykal ishlash, shuningdek, birgina yirik loy bo`lagidan ortiqcha joylarini olib tashlash orqali Haykal Hosil qilish metodikasini to`g`ri o`zlashtirib olishga qaratilganligidir. 16-rasm. O`quvchilar tomonidan topshiriqlarni bajarishda naturani barchaga to`liq ko`rinishiga erishish muHimdir. SHuningdek, naturani bolalar ishtirokida savol-javob orqali taHlil qilish, u Haqda to`liq tasavvur Hosil qilishga imkon beradi.
Boshlang`ich sinflarda bolalarning yosh xususiyatlarini Hisobga olib, o`zbek xalqiga xos bo`lgan mayda Haykalchalar yasashga oid ishlardan namunalar ko`chirtirish, bu san`at turining milliy badiiy an`analarini o`rgatishda muHim aHamiyat kasb etadi.
Quyida o`ziga qarab Haykal ishlash mavzusiga doir dars ishlanmasi beriladi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
